Skip to main content

Class 12 Geography All Chapters NCERT MCQ Solution (Hindi Medium)

Book I Fundamentals of Human Geography
Chapter wise NCERT Exercise MCQ Solution

Chapter 1 рдоाрдирд╡ рднूрдЧोрд▓ : рдк्рд░рдХृрддि рдПрд╡ं рд╡िрд╖рдп – рдХ्рд╖ेрдд्рд░

Que 1 рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП:-

(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрдердиों рдоें рд╕े рдХौрди – рд╕ा рдПрдХ рднूрдЧोрд▓ рдХा рд╡рд░्рдгрди рдирд╣ीं рдХрд░рддा?

(рдХ) рд╕рдоाрдХрд▓рдиाрдд्рдордХ рдЕрдиुрд╢ाрд╕рди

(рдЦ) рдоाрдирд╡ рдФрд░ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдХे рдмीрдЪ рдЕंрддрд░ – рд╕ंрдмंрдзों рдХा рдЕрдз्рдпрдпрди

(рдЧ) рджैрд╡рдзрддा рдкрд░ рдЖрд╢्рд░िрдд

(рдШ) рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдЖрдзुрдиिрдХ рд╕рдордп рдоें рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рдирд╣ीं

ANS. (рдШ) рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдлрд▓рд╕्рд╡рд░ूрдк рдЖрдзुрдиिрдХ рд╕рдордп рдоें рдк्рд░ाрд╕ंрдЧिрдХ рдирд╣ीं

(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди – рд╕ा рдПрдХ рднौрдЧोрд▓िрдХ рд╕ूрдЪрдиा рдХा рд╕्рд░ोрдд рдирд╣ीं рд╣ै?

рдХ) рдпाрдд्рд░िрдпों рдХे рд╡िрд╡рд░рдг

рдЦ) рдк्рд░ाрдЪीрди рдоाрдирдЪिрдд्рд░

рдЧ) рдЪрди्рдж्рд░рдоा рд╕े рдЪрдЯ्рдЯाрдиी рдкрджाрд░्рдеों рдХे рдирдоूрдиे

рдШ) рдк्рд░ाрдЪीрди рдорд╣ाрдХाрд╡्рдп

ANS . (рдЧ) рдЪрди्рдж्рд░рдоा рд╕े рдЪрдЯ्рдЯाрдиी рдкрджाрд░्рдеों рдХे рдирдоूрдиे

(iii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдПрдХ рд▓ोрдЧों рдФрд░ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдХे рдмीрдЪ рдЕрди्рдпोрди्рдпрдХ्рд░िрдпा рдХा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░рдХ рд╣ै?

(рдХ) рдоाрдирд╡ рдмुрдж्рдзिрдорддा

(рдЦ) рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी

(рдЧ) рд▓ोрдЧों рдХे рдЕрдиुрднрд╡

(рдШ) рдоाрдирд╡ीрдп рднाрдИрдЪाрд░ा

ANS . (рдЦ) рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी (Techonology) рдЕрдерд╡ा рддрдХрдиीрдХी

(iv) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди – рд╕ा рдПрдХ рдоाрдирд╡ рднूрдЧोрд▓ рдХा рдЙрдкाрдЧрдо рдирд╣ीं рд╣ै?

(рдХ) рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рд╡िрднिрди्рдирддा

(рдЦ) рдоाрдд्рд░ाрдд्рдордХ рдХ्рд░ांрддि

(рдЧ) рд╕्рдеाрдиिрдХ рд╕ंрдЧрдарди

(рдШ) рдЕрди्рд╡ेрд╖рдг рдФрд░ рд╡рд░्рдгрди

ANS. (рдЦ) рдоाрдд्рд░ाрдд्рдордХ рдХ्рд░ांрддि

Chapter 2 рд╡िрд╢्рд╡ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा : рд╡िрддрд░рдг, рдШрдирдд्рд╡ рдФрд░ рд╡ृрдж्рдзि

Que 1 рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП:-

(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдк рдоें рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рд╡ृрдж्рдзि рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╣ै?

(рдХ) рдЕрдл्рд░ीрдХा (рдЦ) рдПрд╢िрдпा (рдЧ) рджрдХ्рд╖िрдг рдЕрдоेрд░िрдХा (рдШ) рдЙрдд्рддрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा

ANS. (рдХ) рдЕрдл्рд░ीрдХा

(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ा рдПрдХ рд╡िрд░рд▓ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рд╡ाрд▓ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдирд╣ीं рд╣ै?

(рдХ) рдЕрдЯाрдХाрдоा (рдЦ) рднूрдордз्рдп рд░ेрдЦीрдп рдк्рд░рджेрд╢ (рдЧ) рджрдХ्рд╖िрдг - рдкूрд░्рд╡ी рдПрд╢िрдпा (рдШ) рдз्рд░ुрд╡ीрдп рдк्рд░рджेрд╢

ANS. (рдЧ) рджрдХ्рд╖िрдг - рдкूрд░्рд╡ी рдПрд╢िрдпा

(iii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ा рдПрдХ рдк्рд░рддिрдХрд░्рд╖ рдХाрд░рдХ рдирд╣ीं рд╣ै?

(рдХ) рдЬрд▓ाрднाрд╡

(рдЦ) рдмेрд░ोрдЬрдЧाрд░ी

(рдЧ) рдЪिрдХिрдд्рд╕ा/рд╢ैрдХ्рд╖िрдгрдХ рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ

(рдШ) рдорд╣ाрдоाрд░िрдпाँ

ANS. (рдЧ) рдЪिрдХिрдд्рд╕ा/рд╢ैрдХ्рд╖िрдгрдХ рд╕ुрд╡िрдзाрдПँ

(iv) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдПрдХ рддрде्рдп рд╕рд╣ी рдирд╣ीं рд╣ै?

(рдХ) рд╡िрдЧрдд 500 рд╡рд░्рд╖ों рдоें рдоाрдирд╡ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा 10 рдЧुрдгा рд╕े рдЕрдзिрдХ рдмреЭी рд╣ै

(рдЦ) 5 рдЕрд░рдм рд╕े 6 рдЕрд░рдм рддрдХ рдмреЭрдиे рдоें рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХो 100 рд╡рд░्рд╖ рд▓рдЧे

(рдЧ) рдЬрдиांрдХिрдХीрдп рд╕ंрдХ्рд░рдордг рдХी рдк्рд░рдердо рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рд╡ृрдж्рдзि рдЙрдЪ्рдЪ рд╣ोрддी рд╣ै

ANS. (рдЦ) 5 рдЕрд░рдм рд╕े 6 рдЕрд░рдм рддрдХ рдмреЭрдиे рдоें рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХो 100 рд╡рд░्рд╖ рд▓рдЧे (рдХ्рдпोंрдХि рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХो 5 рд╕े 6 рдЕрд░рдм рдмреЭрдиे рдоें рдоाрдд्рд░ 12 рд╡рд░्рд╖ рд▓рдЧे рдеे, 100 рд╡рд░्рд╖ рдирд╣ीं)

QUE.2 рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХा рдЙрджрдЧрдо рд╕्рдерд▓ рдХिрд╕े рдХрд╣рддे рд╣ै ?

(рдХ) рдЬрд╣ाँ рд╕े рдЧрдорди рдХрд░рддे рд╣ैं (рдЦ) рдЬрд╣ाँ рдкрд░ рдЬाрддे рд╣ैं (рдЧ) рдЬрд╣ां рдкрд░ рдХाрд░्рдп рдХрд░рддे рд╣ैं (рдШ) рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं

ANS. (рдХ) рдЬрд╣ाँ рд╕े рдЧрдорди рдХрд░рддे рд╣ैं

QUE.3 рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рд╕ंрдХ्рд░рдордг рд╕िрдз्рдпांрдд рдХी рдк्рд░рдердо рдЕрд╡рд╕्рдеा рдХी рдХ्рдпा рд╡िрд╢ेрд╖рддा рд╣ै ?

(рдХ) рдЙрдЪ्рдЪ рдк्рд░рдЬрдирдирд╢ीрд▓рддा рд╡् рдЙрдЪ्рдЪ рдорд░्рдд्рдпрддा (рдЦ) рдиिрдо्рди рдк्рд░рдЬрдирдирд╢ीрд▓рддा рд╡् рдЙрдЪ्рдЪ рдорд░्рдд्рдпрддा (рдЧ) рдЙрдЪ्рдЪ рдк्рд░рдЬрдирдирд╢ीрд▓рддा рд╡् рдиिрдо्рди рдорд░्рдд्рдпрддा (рдШ) рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं

ANS. (рдХ) рдЙрдЪ्рдЪ рдк्рд░рдЬрдирдирд╢ीрд▓рддा рд╡् рдЙрдЪ्рдЪ рдорд░्рдд्рдпрддा

QUE.4 рднाрд░рдд рдоें рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рд╡िрддрд░рдг рдХैрд╕ा рд╣ै ?

(рдХ) рд╕рдоाрди (рдЦ) рдЕрд╕рдоाрди (рдЧ) рд╡िрд░рд▓ (рдШ) рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं

ANS. (рдЦ) рдЕрд╕рдоाрди

Chapter 3 рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рд╕ंрдШрдЯрди

QUE 1. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕рдиे рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдЕрд░рдм рдЕрдоीрд░ाрдд (UAE) рдХे рд▓िंрдЧ рдЕрдиुрдкाрдд рдХो рдиिрдо्рдо рдХिрдпा рд╣ै ?

(рдХ) рдкुрд░ुрд╖ рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдЪрдпрдиिрдд рдк्рд░рд╡ाрд╕

(рдЦ) рдкुрд░ुрд╖ों рдХी рдЙрдЪ्рдЪ рдЬрди्рдо рджрд░

(рдЧ) рд╕्рдд्рд░िрдпों рдоें рдиिрдо्рди рдЬрди्рдо рджрд░

(рдШ) рд╕्рдд्рд░िрдпों рдХा рдЙрдЪ्рдЪ рдЙрдд्рдк्рд░рд╡ाрд╕

ANS. (рдХ) рдкुрд░ुрд╖ рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдЪрдпрдиिрдд рдк्рд░рд╡ाрд╕

QUE 2. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рдХाрд░्рдпрд╢ीрд▓ рдЖрдпु рд╡рд░्рдЧ рдХा рдк्рд░рддिрдиिрдзिрдд्рд╡ рдХрд░рддी рд╣ै ?

(рдХ) 15 рд╕े 65 рд╡рд░्рд╖

(рдЦ) 15 рд╕े 66 рд╡рд░्рд╖

(рдЧ) 15 рд╕े 64 рд╡рд░्рд╖

(рдШ) 15 рд╕े 59 рд╡рд░्рд╖

ANS. (рдШ) 15 рд╕े 59 рд╡рд░्рд╖

QUE 3. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рджेрд╢ рдХा рд▓िंрдЧाрдиुрдкाрдд рд╡िрд╢्рд╡ рдоें рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдпा рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рд╣ै ?

(рдХ) рд▓ैрдЯрд╡िрдпा

(рдЦ) рдЬाрдкाрди

(рдЧ) рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдЕрд░рдм рдЕрдоीрд░ाрдд

(рдШ) реЮ्рд░ांрд╕

ANS. (рдХ) рд▓ैрдЯрд╡िрдпा

Chapter 4 рдоाрдирд╡ рд╡िрдХाрд╕

Que1. рдоाрдирд╡ рд╡िрдХाрд╕ рдХी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рд╡िрдж्рд╡ाрди् рдХी рджेрди рд╣ै ?

(рдХ) рдк्рд░ो. рдЕрдорд░्рдд्рдп рд╕ेрди (рдЦ) рдбॉ. рдорд╣рдмूрдм рдЙрд▓ рд╣рдХ (рдЧ) рдПрд▓рди рд╕ी. рд╕ेрдо्рдкुрд▓ (рдШ) рд░ैрдЯрдЬрд▓

Ans. (рдЦ) рдбॉ. рдорд╣рдмूрдм рдЙрд▓ рд╣рдХ

Que2. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рд╡िрдХाрд╕ рдХा рд╕рд░्рд╡ोрддрдо рд╡рд░्рдгрди рдХрд░рддा рд╣ै ?

(рдХ) рдЖрдХाрд░ рдоें рд╡ृрдж्рдзि (рдЦ) рдЧुрдг рдоें рдзрдиाрдд्рдордХ рдпा рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ (рдкॉрдЬिрдЯिрд╡) рд╡ृрдж्рдзि

(рдЧ) рдЖрдХाрд░ рдоें рд╕्рдеिрд░рддा (рдШ) рдЧुрдг рдоें рд╕ाрдзाрд░рдг рдкрд░िрд╡рд░्рддрди

Ans. (рдЦ) рдЧुрдгों рдоें рдзрдиाрдд्рдордХ рдЕрдерд╡ा рд╕рдХाрд░ाрдд्рдордХ рдкрд░िрд╡рд░्рддрди 

Chapter 5 рдк्рд░ाрдердоिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк

Que1. рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ी рд░ोрдкрдг рдлрд╕рд▓ рдирд╣ीं рд╣ै ?

(рдХ) рдХॉреЮी (рдЦ) рдЧрди्рдиा (рдЧ) рдЧेрд╣ूँ (рдШ) рд░рдмреЬ

ANS. (рдЧ) рдЧेрд╣ूँ

(ii) рдиिрдо्рди рджेрд╢ों рдоें рд╕े рдХिрд╕ рджेрд╢ рдоें рд╕рд╣рдХाрд░ी рдХृрд╖ि рдХा рд╕рдлрд▓ рдкрд░ीрдХ्рд╖рдг рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै ?

(рдХ) рд░ूрд╕ (рдЦ) рдбेрдирдоाрд░्рдХ (рдЧ) рднाрд░рдд (рдШ) рдиीрджрд░рд▓ैंрдб्рд╕

ANS. (рдЦ) рдбेрдирдоाрд░्рдХ

(iii) рдлूрд▓ों рдХी рдХृрд╖ि рдХрд╣рд▓ाрддी рд╣ै :-

(рдХ) рдЯ्рд░рдХ рдлाрд░्рдоिंрдЧ (рдЦ) рдХाрд░рдЦाрдиा рдХृрд╖ि (рдЧ) рдоिрд╢्рд░िрдд рдХृрд╖ि (рдШ) рдкुрд╖्рдкोрдд्рдкाрджрди

ANS. (рдШ) рдкुрд╖्рдкोрдд्рдкाрджрди

(iv) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ी рдХृрд╖ि рдХे рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╡िрдХाрд╕ рдпूрд░ोрдкीрдп рдФрдкрдиिрд╡ेрд╢िрдХ рд╕рдоूрд╣ों рдж्рд╡ाрд░ा рдХिрдпा рдЧрдпा ?

(рдХ) рдХोрд▓рдЦोрдЬ (рдЦ) рдЕंрдЧुрд░ोрдд्рдкाрджрди (рдЧ) рдоिрд╢्рд░िрдд рдХृрд╖ि (рдШ) рд░ोрдкрдг рдХृрд╖ि

ANS. (рдШ) рд░ोрдкрдг рдХृрд╖ि

(v) рдиिрдо्рди рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд╕े рдХिрд╕рдоें рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рдЕрдиाрдЬ рдХृрд╖ि рдирд╣ीं рдХी рдЬाрддी рд╣ै ?

(рдХ) рдЕрдоेрд░िрдХा рдПрд╡ं рдХрдиाрдбा рдХे рдк्рд░ेрдпрд░ी рдХ्рд╖ेрдд्рд░ (рдЦ) рдЕрд░्рдЬेंрдЯीрдиा рдХे рдкрдо्рдкाрд╕ рдХ्рд╖ेрдд्рд░

(рдЧ) рдпूрд░ोрдкीрдп рд╕्рдЯेрдкीрдЬ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ (рдШ) рдЕрдоेрдЬрди рдмेрд╕िрди

ANS. (рдШ) рдЕрдоेрдЬрди рдмेрд╕िрди

(vi) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдХृрд╖ि рдоें рдЦрдЯ्рдЯे рд░рд╕рджाрд░ рдлрд▓ों рдХी рдХृрд╖ि рдХी рдЬाрддी рд╣ै ?

(рдХ) рдмाрдЬाрд░ीрдп рд╕рдм्рдЬी рдХृрд╖ि (рдЦ) рднूрдордз्рдп рд╕ाрдЧрд░ीрдп рдХृрд╖ि (рдЧ) рд░ोрдкрдг рдХृрд╖ि (рдШ) рд╕рд╣рдХाрд░ी рдХृрд╖ि

ANS. (рдЦ) рднूрдордз्рдп рд╕ाрдЧрд░ीрдп рдХृрд╖ि

(vii) рдиिрдо्рди рдХृрд╖ि рдХे рдк्рд░рдХाрд░ों рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдк्рд░рдХाрд░ рдХрд░्рддрди - рджрд╣рди рдХृрд╖ि рдХा рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ै ?

(рдХ) рд╡िрд╕्рддृрдд рдЬीрд╡рди рдиिрд░्рд╡ाрд╣ рдХृрд╖ि (рдЦ) рдЖрджिрдХाрд▓ीрди рдиिрд░्рд╡ाрд╣рдХ рдХृрд╖ि (рдЧ) рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рдЕрдиाрдЬ рдХृрд╖ि (рдШ) рдоिрд╢्рд░िрдд рдХृрд╖ि

ANS. рдЦ) рдЖрджिрдХाрд▓ीрди рдиिрд░्рд╡ाрд╣рдХ рдХृрд╖ि

(viii) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ी рдПрдХрд▓ рдХृрд╖ि рдирд╣ीं рд╣ै ?

(рдХ) рдбेрд░ी рдХृрд╖ि (рдЦ) рдоिрд╢्рд░िрдд рдХृрд╖ि (рдЧ) рд░ोрдкрдг рдХृрд╖ि (рдШ) рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рдЕрдиाрдЬ рдХृрд╖ि

ANS. (рдЦ) рдоिрд╢्рд░िрдд рдХृрд╖ि

Chapter 6 рдж्рд╡िрддीрдпрдХ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк

Que1. рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдХрдерди рдЕрд╕рдд्рдп рд╣ै ?

(рдХ) рд╣ुрдЧрд▓ी рдХे рд╕рд╣ाрд░े рдЬूрдЯ рдХे рдХाрд░рдЦाрдиे рд╕рд╕्рддी рдЬрд▓ рдпाрддाрдпाрдд рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рдХे рдХाрд░рдг рд╕्рдеाрдкिрдд рд╣ुрдП

(рдЦ) рдЪीрдиी, рд╕ूрддी рд╡рд╕्рдд्рд░ рдПрд╡ं рд╡рдирд╕्рдкрддि рддेрд▓ рдЙрдж्рдпोрдЧ рд╕्рд╡рдЫंрдж рдЙрдж्рдпोрдЧ рд╣ैं

(рдЧ) рдЦрдиिрдЬ рддेрд▓ рдПрд╡ं рдЬрд▓рд╡िрдж्рдпुрдд рд╢рдХ्рддि рдиे рдЙрдж्рдпोрдЧों рдХी рдЕрд╡рд╕्рдеिрддि рдХाрд░рдХ рдХे рд░ूрдк рдоें рдХोрдпрд▓ा рд╢рдХ्рддि рдХे рдорд╣рдд्рд╡ рдХो рдХрдо рдХिрдпा рд╣ै

(рдШ) рдкрдд्рддрди рдирдЧрд░ों рдиे рднाрд░рдд рдоें рдЙрдж्рдпोрдЧों рдХो рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХिрдпा рд╣ै

ANS. (рдЦ) рдЪीрдиी, рд╕ूрддी рд╡рд╕्рдд्рд░ рдПрд╡ं рд╡рдирд╕्рдкрддि рддेрд▓ рдЙрдж्рдпोрдЧ рд╕्рд╡рдЫंрдж рдЙрдж्рдпोрдЧ рд╣ैं

(ii) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ी рдПрдХ рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдоें рдЙрдд्рдкाрджрди рдХा рд╕्рд╡ाрдоिрдд्рд╡ рд╡्рдпрдХ्рддिрдЧрдд рд╣ोрддा рд╣ै ?

(рдХ) рдкूंрдЬीрд╡ाрдж (рдЦ) рдоिрд╢्рд░िрдд (рдЧ) рд╕рдоाрдЬрд╡ाрдж (рдШ) рдХोрдИ рднी рдирд╣ीं

ANS. (рдХ) рдкूंрдЬीрд╡ाрдж

(iii) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди- рд╕ा рдПрдХ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рдЙрдж्рдпोрдЧ рдЕрди्рдп рдЙрдж्рдпोрдЧों рдХे рд▓िрдП рдХрдЪ्рдЪे рдоाрд▓ рдХा рдЙрдд्рдкाрджрди рдХрд░рддा рд╣ै ?

(рдХ) рдХुрдЯीрд░ рдЙрдж्рдпोрдЧ (рдЦ) рдЫोрдЯे рдкैрдоाрдиे рдХे рдЙрдж्рдпोрдЧ (рдЧ) рдЖрдзाрд░рднूрдд рдЙрдж्рдпोрдЧ (рдШ) рд╕्рд╡рдЫंрдж рдЙрдж्рдпोрдЧ

ANS. (рдЧ) рдЖрдзाрд░рднूрдд рдЙрдж्рдпोрдЧ

(iv) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдПрдХ рдЬोреЬा рд╕рд╣ी рдоेрд▓ рдЦाрддा рд╣ै ?

(рдХ) рд╕्рд╡рдЪाрд▓िрдд рд╡ाрд╣рди рдЙрдж्рдпोрдЧ - рд▓ॉрд╕ рдПंрдЬрд▓िрд╕

(рдЦ) рдкोрдд рдиिрд░्рдоाрдг рдЙрдж्рдпोрдЧ - рд▓ूрд╕ाрдХा

(рдЧ) рд╡ाрдпुрдпाрди рдиिрд░्рдоाрдг рдЙрдж्рдпोрдЧ - рдл्рд▓ोрд░ेंрд╕

(рдШ) рд▓ौрд╣ - рдЗрд╕्рдкाрдд рдЙрдж्рдпोрдЧ - рдкिрдЯ्рд╕рдмрд░्рдЧ

ANS. (рдШ) рд▓ौрд╣ - рдЗрд╕्рдкाрдд рдЙрдж्рдпोрдЧ – рдкिрдЯ्рд╕рдмрд░्рдЧ

Chapter 7 рддृрддीрдпрдХ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк

Que1. рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдПрдХ рддृрддीрдпрдХ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк рд╣ै ?

(рдХ) рдЦेрддी (рдЦ) рдмुрдиाрдИ (рдЧ) рд╡्рдпाрдкाрд░ (рдШ) рдЖрдЦेрдЯ

ANS. (рдЧ) рд╡्рдпाрдкाрд░

(ii) рдиिрдо्рди рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдкों рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдПрдХ рдж्рд╡िрддीрдпрдХ рд╕ेрдХ्рдЯрд░ рдХा рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк рдирд╣ीं рд╣ै ?

(рдХ) рдЗрд╕्рдкाрдд рдмрдиाрдиा (рдЦ) рд╡рд╕्рдд्рд░ рдиिрд░्рдоाрдг (рдЧ) рдордЫрд▓ी рдкрдХреЬрдиा (рдШ) рдЯोрдХрд░ी рдмुрдирдиा

ANS. (рдЧ) рдордЫрд▓ी рдкрдХреЬрдиा

(iii) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди- рд╕ा рдПрдХ рд╕ेрдХ्рдЯрд░ рджिрд▓्рд▓ी, рдоुंрдмрдИ, рдЪेрди्рдирдИ рдФрд░ рдХोрд▓рдХाрддा рдоें рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рддा рд╣ै ?

(рдХ) рдк्рд░ाрдердоिрдХ (рдЦ) рдж्рд╡िрддीрдпрдХ (рдЧ) рдкрд░्рдпрдЯрди (рдШ) рд╕ेрд╡ा

ANS. (рдШ) рд╕ेрд╡ा

(iv) рд╡े рдХाрдо рдЬिрдирдоें рдЙрдЪ्рдЪ рдкрд░िрдоाрдг рдФрд░ рд╕्рддрд░ рд╡ाрд▓े рдЕрди्рд╡ेрд╖рдг рд╕рдо्рдоिрд▓िрдд рд╣ोрддे рд╣ैं, рдХрд╣рд▓ाрддे рд╣ैं :-

(рдХ) рдж्рд╡िрддीрдпрдХ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк (рдЦ) рдЪрддुрд░्рдердХ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк (рдЧ) рдкंрдЪрдо рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк (рдШ) рдк्рд░ाрдердоिрдХ рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк

ANS. (рдЧ) рдкंрдЪрдо рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк

(v) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдХ्рд░िрдпाрдХрд▓ाрдк рдЪрддुрд░्рдердХ рд╕ेрдХ्рдЯрд░ рд╕े рд╕ंрдмंрдзिрдд рд╣ै ?

(рдХ) рд╕ंрдЧрдгрдХ рдиिрд░्рдоाрдг (рдЦ) рдХाрдЧрдЬ рдФрд░ рдХрдЪ्рдЪी рд▓ुрдЧрджी рдиिрд░्рдоाрдг (рдЧ) рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпी рдЕрдз्рдзрдпрди (рдШ) рдкुрд╕्рддрдХों рдХा рдоुрдж्рд░рдг

ANS. (рдЧ) рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпी рдЕрдз्рдзрдпрди

(vi) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХрдердиों рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ा рдПрдХ рд╕рдд्рдп рдирд╣ीं рд╣ै ?

(рдХ) рдмाрд╣्рдпрд╕्рд░ोрддрди рджрдХ्рд╖рддा рдХो рдмреЭाрддा рд╣ै рдФрд░ рд▓ाрдЧрддों рдХो рдШрдЯाрддा рд╣ै

(рдЦ) рдХрднी рдХрднाрд░ рдЕрднिрдпांрдд्рд░िрдХी рдФрд░ рд╡िрдиिрд░्рдоाрдг рдХाрд░्рдпों рдХी рднी рдмाрд╣्рдпрд╕्рд░ोрддрди рдХी рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै

(рдЧ) рдмी. рдкी. рдУрдЬ рдХे рдкाрд╕ рдХे. рдкी. рдУрдЬ рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдмेрд╣рддрд░ рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдЕрд╡рд╕рд░ рд╣ोрддे рд╣ैं

(рдШ) рдХाрдоों рдХे рдмाрд╣्рдпрд╕्рд░ोрддрди рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рджेрд╢ों рдоें рдХाрдо рдХी рддрд▓ाрд╢ рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓ों рдоें рдЕрд╕ंрддोрд╖ рдкाрдпा рдЬाрддा рд╣ै

ANS. (рдЧ) рдмी. рдкी. рдУрдЬ рдХे рдкाрд╕ рдХे. рдкी. рдУрдЬ рдХी рддुрд▓рдиा рдоें рдмेрд╣рддрд░ рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдЕрд╡рд╕рд░ рд╣ोрддे рд╣ैं

Chapter 8 рдкрд░िрд╡рд╣рди рдФрд░ рд╕ंрдЪाрд░


Que1. рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдкाрд░рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкीрдп рд╕्рдЯुрд╡рд░्рдЯ рдорд╣ाрдоाрд░्рдЧ рдХिрдирдХे рдордз्рдп рд╕े рдЧुрдЬрд░рддा рд╣ै ?

(рдХ) рдбाрд░्рд╡िрди рдФрд░ рдоेрд▓рдмोрд░्рди (рдЦ) рдПрди्рдбрдоंрдЯрди рдФрд░ рдПंрдХрд░ाрд░ेрдЬ (рдЧ) рдмैंрдХूрд╡рд░ рдФрд░ рд╕ेंрдЯ рдЬॉрди рдирдЧрд░ (рдШ) рдЪेрдЧрдбु рдФрд░ рд▓्рд╣ाрд╕ा

ANS. (рдХ) рдбाрд░्рд╡िрди рдФрд░ рдоेрд▓рдмोрд░्рди

(ii) рдХिрд╕ рджेрд╢ рдоें рд░ेрд▓рдоाрд░्рдЧों рдХा рд╕рдШрдирддрдо рдЬाрд▓ рдкाрдпा рдЬाрддा рд╣ै?

(рдХ) рдм्рд░ाрдЬीрд▓ (рдЦ) рдХрдиाрдбा (рдЧ) рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा (USA) (рдШ) рд░ूрд╕

ANS. (рдЧ) рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा (USA)

(iii) рдмृрд╣рдж рдЯ्рд░ंрдХ рдоाрд░्рдЧ (рд╡िрд╢्рд╡ рдХा рд╡्рдпрд╕्рддрддрдо рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рдЬрд▓рдоाрд░्рдЧ) рд╣ोрдХрд░ рдЬाрддा рд╣ै?

(рдХ) рднूрдордз्рдп рд╕ाрдЧрд░ рдФрд░ рд╣िрди्рдж рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рд╕े (рдЦ) рдЙрдд्рддрд░ рдЕрдЯрд▓ांрдЯिрдХ рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рд╕े рд╣ोрдХрд░

(рдЧ) рджрдХ्рд╖िрдг рдЕрдЯрд▓ांрдЯिрдХ рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рд╕े рд╣ोрдХрд░ (рдШ) рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рд╢ांрдд рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рд╕े рд╣ोрдХрд░

ANS. (рдЦ) рдЙрдд्рддрд░ рдЕрдЯрд▓ांрдЯिрдХ рдорд╣ाрд╕ाрдЧрд░ рд╕े рд╣ोрдХрд░

(iv) 'рдмिрдЧ рдЗंрдЪ' рдкाрдЗрдкрд▓ाрдЗрди рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкрд░िрд╡рд╣िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै :-

(рдХ) рджूрдз (рдЦ) рдЬрд▓ (рдЧ) рддрд░рд▓ рдкेрдЯ्рд░ोрд▓िрдпрдо (рдПрд▓рдкीрдЬी) (рдШ) рдкैрдЯ्рд░ोрд▓िрдпрдо

ANS. (рдШ) рдкैрдЯ्рд░ोрд▓िрдпрдо

(v) рдЪैрдирд▓ рдЯрдирд▓ рдЬोреЬрддा рд╣ै :-

(рдХ) рд▓ंрджрди - рдмрд░्рд▓िрди (рдЦ) рдмрд░्рд▓िрди - рдкेрд░िрд╕ (рдЧ) рдкेрд░िрд╕ - рд▓ंрджрди (рдШ) рдмाрд░्рд╕िрд▓ोрдиा - рдмрд░्рд▓िрди

ANS. (рдЧ) рдкेрд░िрд╕ – рд▓ंрджрди

Chapter 9 рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░

Que1. рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рд╕ंрд╕ाрд░ рдХे рдЕрдзिрдХांрд╢ рдорд╣ाрди рдкрдд्рддрди рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╡рд░्рдЧीрдХृрдд рдХिрдП рдЧрдП рд╣ैं :-

(рдХ) рдиौ рд╕ेрдиा рдкрдд्рддрди (рдЦ) рд╡िрд╕्рддृрдд рдкрдд्рддрди (рдЧ) рддेрд▓ рдкрдд्рддрди (рдШ) рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдкрдд्рддрди

ANS. (рдЦ) рд╡िрд╕्рддृрдд рдкрдд्рддрди

(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдорд╣ाрдж्рд╡ीрдкों рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдПрдХ рд╕े рд╡िрд╢्рд╡ рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдк्рд░рд╡ाрд╣ рд╣ोрддा рд╣ै ?

(рдХ) рдПрд╢िрдпा (рдЦ) рдпूрд░ोрдк (рдЧ) рдЙрдд्рддрд░ рдЕрдоेрд░िрдХा (рдШ) рдЕрдл्рд░ीрдХा

ANS. (рдЦ) рдпूрд░ोрдк

(iii) рджрдХ्рд╖िрдг рдЕрдорд░ीрдХी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ों рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдПрдХ рдУрдкेрдХ рдХा рд╕рджрд╕्рдп рд╣ै ?

(рдХ) рдм्рд░ाрдЬीрд▓ (рдЦ) рд╡ेрдиेрдЬुрдПрд▓ा (рдЧ) рдЪिрд▓ी (рдШ) рдкेрд░ू

ANS. (рдЦ) рд╡ेрдиेрдЬुрдПрд▓ा

(iv) рдиिрдо्рди рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╕рдоूрд╣ों рдоें рд╕े рднाрд░рдд рдХिрд╕рдХा рдПрдХ рд╕рд╣ - рд╕рджрд╕्рдп рд╣ै ?

(рдХ) рд╕ाрдл्рдЯा (SAFTA) (рдЦ) рдУрдЗрд╕ीрдбी OECD (рдЧ) рдЖрд╕िрдпाрди (ASEAN) (рдШ) рдУрдкेрдХ OPEC

ANS. (рдЧ) рдЖрд╕िрдпाрди (ASEAN) Note - India is a member of ASEAN in 1992.

Chapter 10 рдоाрдирд╡ рдмрд╕्рддिрдпाँ

Que1. рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХी рдмрд╕्рддिрдпाँ рд╕реЬрдХ, рдирджी рдпा рдирд╣рд░ рдХे рдХिрдиाрд░े рд╣ोрддी рд╣ैं ?

(рдХ) рд╡ृрддाрдХाрд░ (рдЦ) рдЪौрдХ рдкрдЯ्рдЯी (рдЧ) рд░ेрдЦीрдп (рдШ) рд╡рд░्рдЧाрдХाрд░

ANS. (рдЧ) рд░ेрдЦीрдп

(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ी рдПрдХ рдЖрд░्рдеिрдХ рдХ्рд░िрдпा рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдмрд╕्рддिрдпों рдХी рдоुрдЦ्рдп рдЖрд░्рдеिрдХ рдХ्рд░िрдпा рд╣ै ?

(рдХ) рдк्рд░ाрдердоिрдХ (рдЦ) рддृрддीрдпрдХ (рдЧ) рдж्рд╡िрддीрдпрдХ (рдШ) рдЪрддुрд░्рдердХ

ANS. (рдХ) рдк्рд░ाрдердоिрдХ

(iii) рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдк्рд░рджेрд╢ рдоें рдк्рд░рд▓ेрдЦिрдд рдк्рд░ाрдЪीрдирддрдо рдирдЧрд░ीрдп рдмрд╕्рддी рд░рд╣ी рд╣ै ?

(рдХ) рд╣्рд╡ांрдЧрд╣ो рдХी рдШाрдЯी (рдЦ) рд╕िंрдзु рдШाрдЯी (рдЧ) рдиीрд▓ рдШाрдЯी (рдШ) рдоेрд╕ोрдкोрдЯाрдоिрдпा

ANS. (рдЦ) рд╕िंрдзु рдШाрдЯी

(iv) 2006 рдХे рдк्рд░ाрд░рдо्рдн рдоें рднाрд░рдд рдоें рдХिрддрдиे рдоिрд▓िрдпрди рд╕िрдЯी рдеे ?

(рдХ) 40 (рдЦ) 42 (рдЧ) 41 (рдШ) 43

ANS. (рдЦ) 42

(v) рд╡िрдХाрд╕рд╢ीрд▓ рджेрд╢ों рдХी рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХे рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдвाँрдЪे рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдПрд╡ं рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдУं рдХी рдкूрд░्рддि рдоें рдХौрди рд╕े рдк्рд░рдХाрд░ рдХे рд╕ंрд╕ाрдзрди рд╕рд╣ाрдпрдХ рд╣ैं ?

(рдХ) рд╡िрдд्рддीрдп (рдЦ) рдоाрдирд╡ीрдп (рдЧ) рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ (рдШ) рд╕ाрдоाрдЬिрдХ

ANS. (рдШ) рд╕ाрдоाрдЬिрдХ

Book II India People and Economy
Chapter wise NCERT Exercise MCQ Solution


Chapter 1 рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा : рд╡िрддрд░рдг, рдШрдирдд्рд╡, рд╡ृрдж्рдзि рдФрд░ рд╕ंрдШрдЯрди

Que 1. рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рд╕рди 2011 рдХी рдЬрдирдЧрдгрдиा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рднाрд░рдд рдХी рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ी рд╣ै ?

(рдХ) 102.8 рдХрд░ोреЬ (рдЦ) 328.7 рдХрд░ोреЬ (рдЧ) 318.2 рдХрд░ोреЬ (рдШ) 121.0 рдХрд░ोреЬ

ANS. (рдШ) 121.0 рдХрд░ोреЬ

(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдШрдирдд्рд╡ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╣ै ?

(рдХ) рдкрд╢्рдЪिрдо рдмंрдЧाрд▓ (рдЦ) рдХेрд░рд▓ (рдЧ) рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ (рдШ) рдкंрдЬाрдм

ANS. (рдХ) рдкрд╢्рдЪिрдо рдмंрдЧाрд▓

(iii) рд╕рди 2011 рдХी рдЬрдирдЧрдгрдиा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдирдЧрд░ीрдп рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╣ै ?

(рдХ) рддрдоिрд▓рдиाрдбु (рдЦ) рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ (рдЧ) рдХेрд░рд▓ (рдШ) рдЧोрд╡ा

ANS. (рдЦ) рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░

(iv) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдПрдХ рд╕рдоूрд╣ рднाрд░рдд рдХा рд╡िрд╢ाрд▓рддрдо рднाрд╖ाрдИ рд╕рдоूрд╣ рд╣ै ?

(рдХ) рдЪीрдиी - рддिрдм्рдмрддी (рдЦ) рднाрд░рддीрдп - рдЖрд░्рдп (рдЧ) рдЖрд╕्рдЯ्рд░िрдХ (рдШ) рдж्рд░рд╡िреЬ

ANS. (рдЦ) рднाрд░рддीрдп - рдЖрд░्рдп

Chapter 2 рдк्рд░рд╡ाрд╕ : рдк्рд░рдХाрд░, рдХाрд░рдг рдФрд░ рдкрд░िрдгाрдо

Que1. рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рднाрд░рдд рдоें рдкुрд░ुрд╖ рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░рдг рд╣ै ?

(рдХ) рд╢िрдХ्рд╖ा (рдЦ) рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп (рдЧ) рдХाрдо рдФрд░ рд░ोрдЬрдЧाрд░ (рдШ) рд╡िрд╡ाрд╣

ANS. (рдЧ) рдХाрдо рдФрд░ рд░ोрдЬрдЧाрд░

(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдЖрдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдЖрддे рд╣ैं ?

(рдХ) рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ (рдЦ) рджिрд▓्рд▓ी (рдЧ) рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ (рдШ) рдмिрд╣ाрд░

ANS. (рдЧ) рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░

(iii) рднाрд░рдд рдоें рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХी рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдзाрд░ाрдУं рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ी рдПрдХ рдзाрд░ा рдкुрд░ुрд╖ рдк्рд░рдзाрди рд╣ै ?

(рдХ) рдЧ्рд░ाрдоीрдг рд╕े рдЧ्рд░ाрдоीрдг (рдЦ) рдирдЧрд░ीрдп рд╕े рдЧ्рд░ाрдоीрдг (рдЧ) рдЧ्рд░ाрдоीрдг рд╕े рдирдЧрд░ीрдп (рдШ) рдирдЧрд░ीрдп рд╕े рдирдЧрд░ीрдп

ANS. (рдЧ) рдЧ्рд░ाрдоीрдг рд╕े рдирдЧрд░ीрдп

(iv) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдирдЧрд░ीрдп рд╕рдоूрд╣рди рдоें рдк्рд░рд╡ाрд╕ी рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдЕंрд╢ рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд╣ै ?

(рдХ) рдоुंрдмрдИ рдирдЧрд░ीрдп рд╕рдоूрд╣рди (рдЦ) рджिрд▓्рд▓ी рдирдЧрд░ीрдп рд╕рдоूрд╣рди (рдЧ) рдмंрдЧрд▓ौрд░ рдирдЧрд░ीрдп рд╕рдоूрд╣рди (рдШ) рдЪेрди्рдирдИ рдирдЧрд░ीрдп рд╕рдоूрд╣рди

ANS. (рдХ) рдоुंрдмрдИ рдирдЧрд░ीрдп рд╕рдоूрд╣рди

Chapter 3 рдоाрдирд╡ рд╡िрдХाрд╕

Que1. рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдоाрдирд╡ рд╡िрдХाрд╕ рд╕ूрдЪрдХांрдХ (2016) рдХे рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рджेрд╢ों рдоें рднाрд░рдд рдХी рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ी рдХोрдЯि рд╣ै ?

(рдХ) 126 (рдЦ) 134 (рдЧ) 128 (рдШ) 131

ANS. (рдШ) 131 Note - India’s HDI rankings has fluctuated between 135 and 130 from 2011 to the present.

(ii) рдоाрдирд╡ рд╡िрдХाрд╕ рд╕ूрдЪрдХांрдХ рдоें рднाрд░рдд рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдПрдХ рдХी рдХोрдЯि рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рд╣ै ?

(рдХ) рддрдоिрд▓рдиाрдбु (рдЦ) рдкंрдЬाрдм (рдЧ) рдХेрд░рд▓ (рдШ) рд╣рд░िрдпाрдгा

ANS. (рдЧ) рдХेрд░рд▓

(iii) рднाрд░рдд рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдПрдХ рдоें рд╕्рдд्рд░ी рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рдиिрдо्рдирддрдо рд╣ै ?

(рдХ) рдЬрдо्рдоू рдФрд░ рдХрд╢्рдоीрд░ (рдЦ) рдЕрд░ुрдгाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ (рдЧ) рдЭाрд░рдЦрдг्рдб (рдШ) рдмिрд╣ाрд░

ANS. (рдШ) рдмिрд╣ाрд░

(iv) рднाрд░рдд рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдПрдХ рдоें 0 - 6 рдЖрдпु рд╡рд░्рдЧ рдХे рдмрдЪ्рдЪों рдоें рд▓िंрдЧ рдЕрдиुрдкाрдд рдиिрдо्рдирддрдо рд╣ै ?

(рдХ) рдЧुрдЬрд░ाрдд (рдЦ) рд╣рд░िрдпाрдгा (рдЧ) рдкंрдЬाрдм (рдШ) рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢

ANS. (рдЦ) рд╣рд░िрдпाрдгा

(v) рднाрд░рдд рдХे рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдХेंрдж्рд░ - рд╢ाрд╕िрдд рдк्рд░рджेрд╢ों рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдПрдХ рдХी рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рджрд░ рдЙрдЪ्рдЪрддрдо рд╣ै ?

(рдХ) рд▓рдХ्рд╖рдж्рд╡ीрдк (рдЦ) рдЪंрдбीрдЧреЭ (рдЧ) рджрдорди рдФрд░ рджीрд╡ (рдШ) рдЕंрдбрдоाрди рдФрд░ рдиिрдХोрдмाрд░ рдж्рд╡ीрдк

ANS. (рдХ) рд▓рдХ्рд╖рдж्рд╡ीрдк

Note –

Lakshadweep with a literacy rate of 92.28% (2011), is the highest among Union Territories in India.
Chandigarh has a literacy rate of 86.43 % (2011)
Andaman and Nicobar Islands has a literacy rate of 86.27% (2011)
Daman and Diu have a literacy rate of 87.07% (2011)

Chapter 4 рдоाрдирд╡ рдмрд╕्рддिрдпाँ

Que1. рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ा рдирдЧрд░ рдирджी рддрдЯ рдкрд░ рдЕрд╡рд╕्рдеिрдд рдирд╣ीं рд╣ै?

(рдХ) рдЖрдЧрд░ा (рдЦ) рднोрдкाрд▓ (рдЧ) рдкрдЯрдиा (рдШ) рдХोрд▓рдХाрддा

ANS. (рдЦ) рднोрдкाрд▓

(ii) рднाрд░рдд рдХी рдЬрдирдЧрдгрдиा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ी рдПрдХ рд╡िрд╢ेрд╖рддा рдирдЧрд░ рдХी рдкрд░िрднाрд╖ा рдХा рдЕंрдЧ рдирд╣ीं рд╣ै :-

(рдХ) рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдШрдирдд्рд╡ 400 рд╡्рдпрдХ्рддि рдк्рд░рддि рд╡рд░्рдЧ km

(рдЦ) рдирдЧрд░рдкाрд▓िрдХा, рдирдЧрд░ рдиिрдЧрдо, рдХाрд░рдкोрд░ेрд╢рди рдЖрджि рдХा рд╣ोрдиा

(рдЧ) 75% рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдк्рд░ाрдердоिрдХ рдЦंрдб рдоें рд╕ंрд▓рдЧ्рди рд╣ोрдиा

(рдШ) рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдЖрдХाрд░ 5000 рд╕े рдЕрдзिрдХ рд╣ोрдиा

ANS. (рдЧ) 75% рд╕े рдЕрдзिрдХ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рдк्рд░ाрдердоिрдХ рдЦंрдб рдоें рд╕ंрд▓рдЧ्рди рд╣ोрдиा

(iii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдоें рдкрд░िрдХ्рд╖िрдк्рдд рдмрд╕्рддिрдпों рдХी рдЕрдкेрдХ्рд╖ा рдирд╣ीं рдХी рдЬा рд╕рдХрддी ?

(рдХ) рдЧंрдЧा рдХे рдЬрд▓ोреЭ рдоैрджाрди

(рдЦ) рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди рдХे рд╢ुрд╖्рдХ рдФрд░ рдЕрд░्рдж्рдз рд╢ुрд╖्рдХ рдк्рд░рджेрд╢

(рдЧ) рд╣िрдоाрд▓рдп рдХी рдиिрдЪрд▓ी рдШाрдЯिрдпाँ

(рдШ) рдЙрдд्рддрд░ рдкूрд░्рд╡ рднाрд░рдд рдХे рд╡рди рдПрд╡ं рдкрд╣ाреЬिрдпां

ANS. (рдХ) рдЧंрдЧा рдХे рдЬрд▓ोреЭ рдоैрджाрди,

(iv) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдирдЧрд░ों рдХा рдХौрди - рд╕ा рд╡рд░्рдЧ рдЕрдкрдиे рдкрджाрдиुрдХ्рд░рдо рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдХ्рд░рдордмрдж्рдз рд╣ै ? (2001 рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░)

(рдХ) рдмृрд╣рдд рдоुंрдмрдИ, рдмंрдЧрд▓ौрд░, рдХोрд▓рдХाрддा, рдЪेрди्рдирдИ

(рдЦ) рджिрд▓्рд▓ी, рдмृрд╣рдд рдоुंрдмрдИ, рдЪेрди्рдирдИ, рдХोрд▓рдХाрддा

(рдЧ) рдХोрд▓рдХाрддा, рдмृрд╣рдд рдоुंрдмрдИ, рдЪेрди्рдирдИ, рджिрд▓्рд▓ी

(рдШ) рдмृрд╣рдд рдоुंрдмрдИ, рджिрд▓्рд▓ी, рдХोрд▓рдХाрддा, рдЪेрди्рдирдИ

ANS. (рдШ) рдмृрд╣рдд рдоुंрдмрдИ, рджिрд▓्рд▓ी, рдХोрд▓рдХाрддा, рдЪेрди्рдирдИ

Note - Greater Mumbai is the largest city in India, in terms of population (18,414,288). Delhicomes on second in term of population 16,314,838; Kolkata comes third (14,112,536). Chennai's population is 8,696,010 and Bengaluru population is 8,499,399 as per census 2011.
Source : India: Population of Million plus Cities/ Urban Agglomeration, 2011

Census of India- 2011, Provisional (Website http://www.censusindia.gov.in)

Chapter 5 рднूрд╕ंрд╕ाрдзрди рддрдеा рдХृрд╖ि

Que1.рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ा рднू - рдЙрдкрдпोрдЧ рд╕ंрд╡рд░्рдЧ рдирд╣ीं рд╣ै ?

(рдХ) рдкрд░рддी рднूрдоि (рдЦ) рд╕ीрдоांрдд рднूрдоि (рдЧ) рдиिрд╡рд▓ рдмोрдпा рдЧрдпा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ (рдШ) рдХृрд╖ि рдпोрдЧ्рдп рд╡्рдпрд░्рде рднूрдоि

ANS. (рдЦ) рд╕ीрдоांрдд рднूрдоि

(ii) рдкिрдЫрд▓े 40 рд╡рд░्рд╖ों рдоें рд╡рдиों рдХा рдЕрдиुрдкाрдд рдмреЭрдиे рдХा рдиिрдо्рди рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдХाрд░рдг рд╣ै ?

(рдХ) рд╡рдиीрдХрд░рдг рдХे рд╡िрд╕्рддृрдд рд╡ рд╕рдХ्рд╖рдо рдк्рд░рдпाрд╕

(рдЦ) рд╕ाрдоुрджाрдпिрдХ рд╡рдиों рдХे рдЕрдзीрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡ृрдж्рдзि

(рдЧ) рд╡рди рдмреЭोрддрд░ी рд╣ेрддु рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдЕрдзिрд╕ूрдЪिрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡ृрдж्рдзि

(рдШ) рд╡рди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдк्рд░рдмंрдзрди рдоें рд▓ोрдЧों рдХी рдмेрд╣рддрд░ рднाрдЧीрджाрд░ी

ANS. (рдЧ) рд╡рди рдмреЭोрддрд░ी рд╣ेрддु рдиिрд░्рдзाрд░िрдд рдЕрдзिрд╕ूрдЪिрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╡ृрдж्рдзि

(iii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди- рд╕ा рд╕िंрдЪिрдд рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рднू - рдиिрдо्рдиीрдХрд░рдг рдХा рдоुрдЦ्рдп рдХाрд░рдг рд╣ै ?

(рдХ) рдЕрд╡рдиाрд▓िрдХा рдЕрдкрд░рджрди (рдЦ) рд╡ाрдпु рдЕрдкрд░рджрди (рдЧ) рдоृрджा рд▓рд╡рдгрддा (рдШ) рднूрдоि рдкрд░ рд╕िрд▓्рдЯ рдХा рдЬрдоाрд╡

ANS. (рдЧ) рдоृрджा рд▓рд╡рдгрддा

(iv) рд╢ुрд╖्рдХ рдХृрд╖ि рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ी рдлрд╕рд▓ рдирд╣ीं рдмोрдИ рдЬा рд╕рдХрддी рд╣ै ?

(рдХ) рд░ाрдЧी (рдЦ) рдЬ्рд╡ाрд░ (рдЧ) рдоूँрдЧрдлрд▓ी (рдШ) рдЧрди्рдиा

ANS. (рдШ) рдЧрди्рдиा

(v) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕े рджेрд╢ों рдоें рдЧेрд╣ूँ рд╡ рдЪाрд╡рд▓ рдХी рдЕрдзिрдХ рдЙрдд्рдкाрджрдХрддा рдХी рдХिрд╕्рдоें рд╡िрдХрд╕िрдд рдХी рдЧрдИ рдеी ?

(рдХ) рдЬाрдкाрди рддрдеा рдСрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓िрдпा (рдЦ) рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा рддрдеा рдЬाрдкाрди (рдЧ) рдоैрдХ्рд╕िрдХो рддрдеा рдлिрд▓ीрдкींрд╕ (рдШ) рдоैрдХ्рд╕िрдХो рддрдеा рд╕िंрдЧाрдкुрд░

ANS. (рдЧ) рдоैрдХ्рд╕िрдХो рддрдеा рдлिрд▓ीрдкींрд╕

Chapter 6 рдЬрд▓ рд╕ंрд╕ाрдзрди

Que.1 рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдЬрд▓ рдХिрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рдХा рд╕ंрд╕ाрдзрди рд╣ै ?

(рдХ) рдЕрдЬैрд╡ рд╕ंрд╕ाрдзрди (рдЦ) рдЕрдирд╡ीрдиीрдХрд░рдг рд╕ंрд╕ाрдзрди (рдЧ) рдЬैрд╡ рд╕ंрд╕ाрдзрди (рдШ) рдЪрдХ्рд░ीрдп рд╕ंрд╕ाрдзрди

ANS. (рдШ) рдЪрдХ्рд░ीрдп рд╕ंрд╕ाрдзрди

(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдирджिрдпों рдоें рд╕े, рджेрд╢ рдоें рдХिрд╕ рдирджी рдоें рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдкुрди: рдкूрд░्рддिрдпोрдЧ्рдп рднौрдо рдЬрд▓ рд╕ंрд╕ाрдзрди рд╣ैं ?

(рдХ) рд╕िंрдзु (рдЦ) рдм्рд░рд╣्рдордкुрдд्рд░ (рдЧ) рдЧंрдЧा (рдШ) рдЧोрджाрд╡рд░ी

ANS. (рдЧ) рдЧंрдЧा

(iii) рдШрди рдХि.рдоी. рдоें рджी рдЧрдИ рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╕ंрдЦ्рдпाрдУं рдоें рд╕े рдХौрди рд╕ी рд╕ंрдЦ्рдпा рднाрд░рдд рдХी рдХुрд▓ рд╡ाрд░्рд╖िрдХ рд╡рд░्рд╖ा рдХो рджрд░्рд╢ाрддी рд╣ै ?

(рдХ) 2000 (рдЦ) 3000 (рдЧ) 4000 (рдШ) 5000

ANS. (рдЧ) 4000

(iv) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рджрдХ्рд╖िрдг рднाрд░рддीрдп рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рд╕े рдХिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рднौрдо рдЬрд▓ рдЙрдкрдпोрдЧ (% рдоें) рдЗрд╕рдХे рдХुрд▓ рднौрдо рдЬрд▓ рд╕ंрднाрд╡्рдп рд╕े рдЬ्рдпाрджा рд╣ै ?

(рдХ) рддрдоिрд▓рдиाрдбु (рдЦ) рдХрд░्рдиाрдЯрдХ (рдЧ) рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ (рдШ) рдХेрд░рд▓

ANS. (рдХ) рддрдоिрд▓рдиाрдбु

(v) рджेрд╢ рдоें рдк्рд░рдпुрдХ्рдд рдХुрд▓ рдЬрд▓ рдХा рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕рдоाрдиुрдкाрдд рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рд╕ेрдХ्рдЯрд░ों рдоें рд╕े рдХिрд╕ рд╕ेрдХ्рдЯрд░ рдоें рд╣ै ?

(рдХ) рд╕िंрдЪाрдИ (рдЦ) рдЙрдж्рдпोрдЧ (рдЧ) рдШрд░ेрд▓ू рдЙрдкрдпोрдЧ (рдШ) рдЗрдирдоें рд╕े рдХोрдИ рдирд╣ीं

ANS. (рдХ) рд╕िंрдЪाрдИ

Chapter 7 рдЦрдиिрдЬ рддрдеा рдКрд░्рдЬा рд╕ंрд╕ाрдзрди

Que 1 рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рд░ाрдЬ्рдп рдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рддेрд▓ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╕्рдеिрдд рд╣ैं ?

(рдХ) рдЕрд╕рдо (рдЦ) рдмिрд╣ाрд░ (рдЧ) рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди (рдШ) рддрдоिрд▓рдиाрдбु

ANS. (рдХ) рдЕрд╕рдо

(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рд╕्рдеाрди рдкрд░ рдкрд╣рд▓ा рдкрд░рдоाрдгु рдКрд░्рдЬा рд╕्рдЯेрд╢рди рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рдеा ?

(рдХ) рдХрд▓рдкрдХ्рдХрдо (рдЦ) рдирд░ोрд░ा (рдЧ) рд░ाрдгाрдк्рд░рддाрдк рд╕ाрдЧрд░ (рдШ) рддाрд░ाрдкुрд░

ANS. (рдШ) рддाрд░ाрдкुрд░

(iii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди – рд╕ा рдЦрдиिрдЬ ‘рднूрд░ा рд╣ीрд░ा’ рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै ?

(рдХ) рд▓ौрд╣ (рдЦ) рд▓िрдЧ्рдиाрдЗрдЯ (рдЧ) рдоैрдЧрдиीрдЬ (рдШ) рдЕрдн्рд░рдХ

ANS. (рдЦ) рд▓िрдЧ्рдиाрдЗрдЯ

(iv) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди – рд╕ा рдКрд░्рдЬा рдХा рдЕрдирд╡ीрдХрд░рдгीрдп рд╕्рд░ोрдд рд╣ै ?

(рдХ) рдЬрд▓ (рдЦ) рд╕ौрд░ (рдЧ) рддाрдк (рдШ) рдкрд╡рди

ANS. (рдЧ) рддाрдк

Chapter 8 рд╡िрдиिрд░्рдоाрдг рдЙрдж्рдпोрдЧ

Que 1 рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдХौрди – рд╕ा рдПрдХ рдФрдзрдпोрдЧिрдХ рдЕрд╡рд╕्рдеाрдкрдиा рдХा рдПрдХ рдХाрд░рдг рдирд╣ीं рд╣ै ?

(рдХ) рдмाрдЬाрд░ (рдЦ) рдкूँрдЬी (рдЧ) рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдШрдирдд्рд╡ (рдШ) рдКрд░्рдЬा

ANS. (рдЧ) рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдШрдирдд्рд╡

(ii) рднाрд░рдд рдоें рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓े рд╕्рдеाрдкिрдд рдХी рдЧрдИ рд▓ौрд╣ – рдЗрд╕्рдкाрдд рдХрдо्рдкрдиी рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди – рд╕ी рд╣ै ?

(рдХ) рднाрд░рддीрдп рд▓ौрд╣ рдПрд╡ं рдЗрд╕्рдкाрдд рдХрдо्рдкрдиी (IISCO) (рдЦ) рдЯाрдЯा рдЖрдпрд░рди рдПंрдб рд╕्рдЯीрд▓ рдХрдо्рдкрдиी (TISCO)

(рдЧ) рд╡िрд╢्рд╡ेрд╢्рд╡рд░िрдпा рдЖрдпрд░рди рдПंрдб рд╕्рдЯीрд▓ рдХрдо्рдкрдиी (рдШ) рдоैрд╕ूрд░ рд▓ौрд╣ा рддрдеा рдЗрд╕्рдкाрдд рдХाрд░рдЦाрдиा

ANS. (рдХ) рднाрд░рддीрдп рд▓ौрд╣ рдПрд╡ं рдЗрд╕्рдкाрдд рдХрдо्рдкрдиी (IISCO)

(iii) рдоुंрдмрдИ рдоें рд╕рдмрд╕े рдкрд╣рд▓ा рд╕ूрддी рд╡рд╕्рдд्рд░ рдХाрд░рдЦाрдиा рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा, рдХ्рдпोंрдХि:-

(рдХ) рдоुंрдмрдИ рдПрдХ рдкрдд्рддрди рд╣ै (рдЦ) рдпрд╣ рдХрдкाрд╕ рдЙрдд्рдкाрджрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рдиिрдХрдЯ рд╕्рдеिрдд рд╣ै

(рдЧ) рдоुंрдмрдИ рдПрдХ рд╡िрдд्рддीрдп рдХेंрдж्рд░ рдеा (рдШ) рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рд╕рднी

ANS. (рдШ) рдЙрдкрд░्рдпुрдХ्рдд рд╕рднी

(iv) рд╣ुрдЧрд▓ी рдФрдж्рдпोрдЧिрдХ рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рдХेंрдж्рд░ рд╣ै ?

(рдХ) рдХोрд▓рдХाрддा – рд╣ाрд╡реЬा (рдЦ) рдХोрд▓рдХाрддा – рд░िрд╢рд░ा (рдЧ) рдХोрд▓рдХाрддा – рдоेрджрдиीрдкुрд░ (рдШ) рдХोрд▓рдХाрддा – рдХोрди рдирдЧрд░

ANS. (рдХ) рдХोрд▓рдХाрддा – рд╣ाрд╡реЬा

(v) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди – рд╕ा рдЪीрдиी рдХा рджूрд╕рд░ा рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рдЙрдд्рдкाрджрдХ рд╣ै ?

(рдХ) рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ (рдЦ) рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢ (рдЧ) рдкंрдЬाрдм (рдШ) рддрдоिрд▓рдиाрдбु

ANS. (рдЦ) рдЙрдд्рддрд░ рдк्рд░рджेрд╢

Chapter 9 рднाрд░рдд рдХे рд╕рди्рджрд░्рдн рдоें рдиिрдпोрдЬрди рдФрд░ рд╕рддрдд рдкोрд╖рдгीрдп рд╡िрдХाрд╕

Que 1 рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдк्рд░ाрджेрд╢िрдХ рдиिрдпोрдЬрди рдХा рд╕ंрдмंрдз рд╣ै -

(рдХ) рдЖрд░्рдеिрдХ рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рд╡िрднिрди्рди рд╕ेрдХ्рдЯрд░ों рдХा рд╡िрдХाрд╕

(рдЦ) рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдЙрдкाрдЧрдо

(рдЧ) рдкрд░िрд╡рд╣рди рдЬрд▓ рддंрдд्рд░ рдоें рдХ्рд╖ेрдд्рд░ीрдп рдЕंрддрд░

(рдШ) рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдХा рд╡िрдХाрд╕

ANS. (рдЦ) рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХा рдЙрдкाрдЧрдо

(ii) рдЖрдИ. рдЯी. рдбी. рдкी. рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рд╕ंрджрд░्рдн рдоें рд╡рд░्рдгिрдд рд╣ै ?

(рдХ) рд╕рдорди्рд╡िрдд рдкрд░्рдпрдЯрди рд╡िрдХाрд╕ рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо

(рдЦ) рд╕рдорди्рд╡िрдд рдпाрдд्рд░ा рд╡िрдХाрд╕ рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо

(рдЧ) рд╕рдорди्рд╡िрдд рдЬрдирдЬाрддीрдп рд╡िрдХाрд╕ рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо

(рдШ) рд╕рдорди्рд╡िрдд рдкрд░िрд╡рд╣рди рд╡िрдХाрд╕ рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо

ANS. (рдЧ) рд╕рдорди्рд╡िрдд рдЬрдирдЬाрддीрдп рд╡िрдХाрд╕ рдк्рд░ोрдЧ्рд░ाрдо

(iii) рдЗंрджिрд░ा рдЧाँрдзी рдирд╣рд░ рдХрдоाрди рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд╕рддрдд рдкोрд╖рдгीрдп рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдЗрдирдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рд╕рдмрд╕े рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдХाрд░рдХ рд╣ै ?

(рдХ) рдХृрд╖ि рд╡िрдХाрд╕ (рдЦ) рдкाрд░िрддंрдд्рд░ рд╡िрдХाрд╕ (рдЧ) рдкрд░िрд╡рд╣рди рд╡िрдХाрд╕ (рдШ) рднूрдоि рдЙрдкрдиिрд╡ेрд╢рди

ANS. (рдЦ) рдкाрд░िрддंрдд्рд░ рд╡िрдХाрд╕

Chapter 10 рдкрд░िрд╡рд╣рди рдФрд░ рд╕ंрдЪाрд░

Que 1 рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рднाрд░рддीрдп рд░ेрд▓ рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХो рдХिрддрдиे рдоंрдбрд▓ों рдоें рд╡िрднाрдЬिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै ?

(рдХ) 9 (рдЦ) 12 (рдЧ) 16 (рдШ) 14

ANS. (рдЧ) 16

(ii) рдкрд╣рд▓े рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рднाрд░рдд рдХा рд╕рдмрд╕े рд▓рдо्рдмा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдорд╣ाрдоाрд░्рдЧ рдеा ?

(рдХ) рдПрди рдПрдЪ - 1 (рдЦ) рдПрди рдПрдЪ - 6 (рдЧ) рдПрди рдПрдЪ - 7 (рдШ) рдПрди рдПрдЪ - 8

ANS. (рдЧ) рдПрди рдПрдЪ - 7
Note - Now NH-44 is the longest National Highway in India.

(iii) рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЬрд▓ рдоाрд░्рдЧ рд╕ंрдЦ्рдпा - 1 рдХिрд╕ рдирджी рдкрд░ рддрдеा рдХिрди рджो рд╕्рдеाрдиों рдХे рдмीрдЪ рдкреЬрддा рд╣ै ?

(рдХ) рдм्рд░рд╣्рдордкुрдд्рд░ - рд╕рджिрдпा - рдзुрдмрд░ी (рдЦ) рдЧंрдЧा - рд╣рд▓्рджिрдпा - рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж (рдЧ) рдкрд╢्рдЪिрдо рддрдЯ рдирд╣рд░ - рдХोрдЯ्рдЯाрдкुрд░рдо рд╕े рдХोрд▓्рд▓ाрдо

ANS. (рдЦ) рдЧंрдЧा - рд╣рд▓्рджिрдпा - рдЗрд▓ाрд╣ाрдмाрдж

(iv) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХिрд╕ рд╡рд░्рд╖ рдоें рдкрд╣рд▓ा рд░ेрдбिрдпो рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо рдк्рд░рд╕ाрд░िрдд рд╣ुрдЖ рдеा ?

(рдХ) 1911 (рдЦ) 1936 (рдЧ) 1927 (рдШ) 1923

ANS. (рдШ) 1923

Chapter 11 рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░

Que 1 рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рджो рджेрд╢ों рдХे рдордз्рдп рд╡्рдпाрдкाрд░ рдХрд╣рд▓ाрддा рд╣ै -

(рдХ) рдЕंрддрд░्рджेрд╢ीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░ (рдЦ) рдмाрд╣्рдп рд╡्рдпाрдкाрд░ (рдЧ) рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░ (рдШ) рд╕्рдеाрдиीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░

ANS. (рдЧ) рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░

(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдПрдХ рд╕्рдерд▓рдмрдж्рдз рдкोрддाрд╢्рд░рдп рд╣ै ?

(рдХ) рд╡िрд╢ाрдЦाрдкрдд्рддрдирдо (рдЦ) рдоुंрдмрдИ (рдЧ) рдПрди्рдиोрд░ (рдШ) рд╣рд▓्рджिрдпा

ANS. (рдХ) рд╡िрд╢ाрдЦाрдкрдд्рддрдирдо

(iii) рднाрд░рдд рдХा рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╡िрджेрд╢ी рд╡्рдпाрдкाрд░ рд╡рд╣рди рд╣ोрддा рд╣ै ?

(рдХ) рд╕्рдерд▓ рдФрд░ рд╕рдоुрдж्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा (рдЦ) рд╕्рдерд▓ рдФрд░ рд╡ाрдпु рдж्рд╡ाрд░ा (рдЧ) рд╕рдоुрдж्рд░ рдФрд░ рд╡ाрдпु рдж्рд╡ाрд░ा (рдШ) рд╕рдоुрдж्рд░ рдж्рд╡ाрд░ा

ANS. (рдЧ) рд╕рдоुрдж्рд░ рдФрд░ рд╡ाрдпु рдж्рд╡ाрд░ा

(iv) рд╡рд░्рд╖ 2010 -11 рдоें рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рднाрд░рдд рдХा рд╕рдмрд╕े рдмреЬा рд╡्рдпाрдкाрд░िрдХ рд╕ाँрдЭेрджाрд░ рдпा рднाрдЧीрджाрд░ рдеा ?

(рдХ) UAE (рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдЕрд░рдм рдЕрдоीрд░ाрдд) (рдЦ) рдЪीрди (рдЧ) рдЬрд░्рдордиी (рдШ) рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा (USA)

ANS. (рдХ) UAE (рд╕ंрдпुрдХ्рдд рдЕрд░рдм рдЕрдоीрд░ाрдд)

Chapter 12 рднौрдЧोрд▓िрдХ рдкрд░िрдк्рд░ेрдХ्рд╖्рдп рдоें рдЪрдпрдиिрдд рдХुрдЫ рдоुрдж्рджे рдПрд╡ं рд╕рдорд╕्рдпाрдПँ

Que 1 рдиीрдЪे рджिрдпे рдЧрдП рдЪाрд░ рд╡िрдХрд▓्рдкों рдоें рд╕े рд╕рд╣ी рдЙрдд्рддрд░ рдЪुрдиिрдП :-

(i) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рдк्рд░рджूрд╖िрдд рдирджी рдХौрди - рд╕ी рд╣ै ?

(рдХ) рдм्рд░рд╣्рдордкुрдд्рд░ рдирджी (рдЦ) рд╕рддрд▓ुрдЬ рдирджी (рдЧ) рдпрдоुрдиा рдирджी (рдШ) рдЧोрджाрд╡рд░ी рдирджी

ANS. (рдЧ) рдпрдоुрдиा рдирджी

(ii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рд░ोрдЧ рдЬрд▓ рдЬрди्рдп рд╣ै ?

(рдХ) рдиेрдд्рд░рд╢्рд▓ेрд╖्рдорд▓ा рд╢ोрде (рдЦ) рдЕрддिрд╕ाрд░ (рдЧ) рд╢ोрд░ рдк्рд░рджूрд╖рдг (рдШ) рд╡ाрдпु рдк्рд░рджूрд╖рдг

ANS. (рдЦ) рдЕрддिрд╕ाрд░

(iii) рдиिрдо्рдирд▓िрдЦिрдд рдоें рд╕े рдХौрди - рд╕ा рдЕрдо्рд▓ рд╡рд░्рд╖ा рдХा рдПрдХ рдХाрд░рдг рд╣ै ?

(рдХ) рдЬрд▓ рдк्рд░рджूрд╖рдг (рдЦ) рднूрдоि рдк्рд░рджूрд╖рдг (рдЧ) рд╢ोрд░ рдк्рд░рджूрд╖рдг (рдШ) рд╡ाрдпु рдк्рд░рджूрд╖рдг

ANS. (рдШ) рд╡ाрдпु рдк्рд░рджूрд╖рдг

(iv) рдк्рд░рддिрдХрд░्рд╖ рдФрд░ рдЕрдкрдХрд░्рд╖ рдХाрд░рдХ рдЙрдд्рддрд░рджाрдпी рд╣ै -

(рдХ) рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХे рд▓िрдП (рдЦ) рднू - рдиिрдо्рдиीрдХрд░рдг рдХे рд▓िрдП (рдЧ) рдЧंрджी рдмрд╕्рддिрдпों рдХे рд▓िрдП (рдШ) рд╡ाрдпु рдк्рд░рджूрд╖рдг рдХे рд▓िрдП

ANS. (рдХ) рдк्рд░рд╡ाрд╕ рдХे рд▓िрдП