1) เคคเคों เคे เคिเคจाเคฐे เคौเคจ เคธा เค
เคงिเคตाเคธ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคชाเคฏा เคाเคคा เคนै? Which settlement pattern is found along the coast? (1)
(a) เคเคฏเคคाเคाเคฐ (b) เคฐेเคिเค (c) เคค्เคฐिเคोเคฃीเคฏ (d) เคคाเคฐเค (a) rectangular (b) linear (c) triangular (d) Star - like
Ans. (b) เคฐेเคिเค (b) Linear
2) 2017 เคฎें เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคिเคคเคจे เคฎेเคा เคธिเคी เคฅे? How many mega cities were there in the world in 2017? (1)
(a) 20 (b) 22 (c) 24 (d) 31
Ans. (d) 31
3) เคเค्เคฒू เคिเคจ เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคชाเค เคाเคคे เคนैं? In which areas are igloos found? (1)
(a) เคुंเคก्เคฐा (b) เคธเคตाเคจा (c) เคธेเคฒ्เคตाเคธ (d) เคธ्เคेเคชीเค (a) Tundra (b) Savanna (c) Selvas (d) Steppes
Ans. (a) เคुंเคก्เคฐा (a) Tundra
4) เคตाเคฒ्เคเคฐ เคฌเคฐเคฒी เค्เคฐिเฅिเคจ เคจे เคिเคธ เคฐाเคเคงाเคจी เคถเคนเคฐ เคी เคฏोเคเคจा เคฌเคจाเค เคฅी?
Which capital city was planned by Walter Burley Griffin? (1)
(a) เคฒंเคฆเคจ (b) เคंเคกीเคเคข़ (c) เคฎाเคธ्เคो (d) เคैเคจเคฌเคฐा (a) London (b) Chandigarh (c) Moscow (d) Canberra
Ans. (d) เคैเคจเคฌเคฐा (d) Canberra
5) เค्เคฐीเค เคถเคฌ्เคฆ ‘เคฎेเคाเคฒोเคชोเคฒिเคธ’ เคो เคिเคธเคจे เคฒोเคเคช्เคฐिเคฏ เคฌเคจाเคฏा? Who popularized the Greek word 'megalopolis'? (1)
(a) เคตाเคฒ्เคเคฐ เคฌเคฐเคฒी เค्เคฐिเฅिเคจ (b) เคชैเค्เคฐिเค เคिเคกिเค (c) เคीเคจ เคोเคเคฎेเคจ (d) เคฒुเคเคธ เคฎเคฎเคซोเคฐ्เคก
(a) Walter Burley Griffin (b) Patrick Giddies (c) Jean Gottman (d) Lewis Mumford
Ans. (c) เคीเคจ เคोเคเคฎेเคจ (c) Jean Gottman
เคจोเค - ‘เคฎेเคाเคฒोเคชोเคฒिเคธ’ เคถเคฌ्เคฆ เคा เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เคช्เคฐเคฏोเค เคीเคจ เคोเคเคฎेเคจ เคจे 1957 เคฎें เคिเคฏा เคฅा।
Note - 'megalopolis' term was first used by Jean Gottmann in 1957.
6) ___________ เคช्เคฐเคฎुเค เคถเคนเคฐों เคे เคเคธเคชाเคธ เคตिเคเคธिเคค เคนोเคคे เคนैं เคเคนां เคธे เคนเคाเคฐों เคฒोเค เคฐोเคाเคจा เคถเคนเคฐों เคฎें เค เคชเคจे เคाเคฐ्เคฏเคธ्เคฅเคฒ เคชเคฐ เคเคคे เคนैं। ___________ develop around major cities from where thousands of people commute daily to their workplaces in cities. (1)
Ans. เคเคชเคจเคเคฐ (Suburb)
7) 10 เคฒाเค เคธे เคเคฎ เคเคฌाเคฆी เคตाเคฒे เคถเคนเคฐ เคो เคฎिเคฒिเคฏเคจ เคถเคนเคฐ เคเคนा เคाเคคा เคนै। (เคธเคค्เคฏ / เค เคธเคค्เคฏ)
A city with a population of less than one million is called a million city. (True / false) (1)
Ans. เค เคธเคค्เคฏ (false)
8) เคตिเคถ्เคต เคे เคฎเคนाเคจเคเคฐीเคฏ เคจเคเคฐों เคे เคोเค เคฆो เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคฆीเคिเค।
Give any two examples of metropolitan cities of the world. (1)
Ans. เคฒंเคฆเคจ, เคोเคिเคฏो, เคฎुंเคฌเค, เคฆिเคฒ्เคฒी, เคैเคจเคฌเคฐा เคเคฆि (เคोเค เคฆो) London, Tokyo, Mumbai, Delhi, Canberra etc. (any two)
9) เค เคฆीเคธ เค เคฌाเคฌा เคिเคธ เคฆेเคถ เคी เคฐाเคเคงाเคจी เคนै? Addis Ababa is the capital of which country? (1)
Ans. เคเคฅोเคชिเคฏा (Ethiopia)
10)เคฏूเคเคจเคกीเคชी เคी ‘เคถเคนเคฐी เคฐเคฃเคจीเคคिเคฏों’ เคे เคนिเคธ्เคธे เคे เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคฎुเค เคช्เคฐाเคฅเคฎिเคเคคा เคตाเคฒे เค्เคทेเคค्เคฐ เคौเคจ เคธे เคนैं?
What are the key priority areas as part of UNDP's 'Urban Strategies'? (2)
Ans. เคธंเคฏुเค्เคค เคฐाเคท्เค्เคฐ เคตिเคाเคธ เคाเคฐ्เคฏเค्เคฐเคฎ (UNDP) เคจे เคถเคนเคฐों เคे เคตिเคाเคธ เคे เคฒिเค เคจเคเคฐीเคฏ เคธाเคฎเคฐिเคी เคฌเคจाเค เคนै। เคिเคธเคी เคตिเคถेเคทเคคाเคँ เคเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ เคนैं :-
1. เคถเคนเคฐी เคจिเคฐ्เคงเคจों เคे เคฒिเค เคเคฐ เค เคงिเค เคฎเคाเคจ เคฌเคจाเคจा ।
2. เคธเคญी เคถเคนเคฐिเคฏों เคे เคฒिเค เคเคงुเคจिเค เคฎूเคฒเคญूเคค เคธुเคตिเคงाเคँ เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคเคฐाเคจा ।
3. เคฌुเคจिเคฏाเคฆी เคธुเคตिเคงाเคं เคเคฐ เคธเคฐเคाเคฐी เคธुเคตिเคงाเคं เคคเค เคฎเคนिเคฒाเคं เคी เคชเคนुँเค เคฎें เคธुเคงाเคฐ เคเคฐเคจा ।
4. เคชเคฐिเคตเคนเคจ เคต เคธंเคाเคฐ เคे เคธाเคงเคจों เคो เคฌเฅाเคจा ।
5. เคตाเคฏु เคช्เคฐเคฆूเคทเคฃ เคो เคเคฎ เคเคฐเคจा ।
The United Nations Development Program (UNDP) has formulated an urban strategy for the development of cities. Whose features are as follows:-
1. Build more houses for the urban poor.
2. To provide modern basic facilities to all the urbanites.
3. To improve women's access to basic facilities and government facilities.
4. To increase the means of transport and communication.
5. Reducing air pollution.
11)เคธाเคเค เคเคฐ เคธ्เคฅिเคคि เคे เคฌीเค เค ंเคคเคฐ เคเคฐें। Distinguish between site and situation. (2)
Ans. เคธ्เคฅाเคจ (เคธाเคเค) เคा เคธंเคฌंเคง เคเคธ เคญू เคญाเค เคธे เคนै เคเคนाँ เคฎाเคจเคต เคธเคฎूเคน เคฌเคธ्เคคी เคฌเคจाเคเคฐ เคฐเคนเคคा เคนै เคคเคฅा เค เคจेเค เคช्เคฐเคाเคฐ เคी เคเคฐ्เคฅिเค เคเคตं เคीเคตเคจोเคชเคฏोเคी เค्เคฐिเคฏाเคเคฒाเคช เคเคฐเคคे เคนैं, เคเคฌเคि เคธ्เคฅिเคคि (เคธिเคुเคเคถเคจ) เคा เคธंเคฌंเคง เคเคจ เคญौเคोเคฒिเค เคฆเคถाเคं เคต เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคฆเคถाเคं เคธे เคนै เคो เคिเคธी เคฌเคธ्เคคी เคो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคเคฐเคคे เคนैं।
Location refers to the area of land where human groups live in settlements and perform a variety of economic and subsistence activities, while situation is related to the geographical conditions and environmental conditions that affect a settlement.
12)เคตिเคถ्เคต เคฎाเคจเคिเคค्เคฐ เคชเคฐ เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคจเคเคฐों เคो เคฆเคฐ्เคถाเคเค – Show the following cities on the world map: (2)
(a) เคोเค्เคฏो (b) เคैเคจเคฌเคฐा (c) เคจ्เคฏूเคฏॉเคฐ्เค (d) เคฎाเคธ्เคो (a) Tokyo (b) Canberra (c) New York (d) Moscow
Ans.
13)เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคฌเคธ्เคคिเคฏों เค्เคฏा เคนै? เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคฌเคธ्เคคी เคช्เคฐเคคिเคฐूเคชों เคा เคเคจเคे เคฐूเคชों เคเคฐ เคเคृเคคिเคฏों เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคธंเค्เคทेเคช เคฎें เคตเคฐ्เคฃเคจ เคเคฐें เค เคฅเคตा เคเคชเคฏुเค्เคค เคเคฆाเคนเคฐเคฃों เคे เคธाเคฅ เคจเคเคฐों เคे เคช्เคฐเคाเคฐ्เคฏाเคค्เคฎเค เคตเคฐ्เคीเคเคฐเคฃ เคा เคธंเค्เคทेเคช เคฎें เคตเคฐ्เคฃเคจ เคीเคिเค। What is rural settlements? Briefly describe the rural settlement patterns on the basis of their forms and shapes or briefly describe the functional classification of cities with suitable examples. (5)
Ans. เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคฌเคธ्เคคिเคฏाँ :-
เคตे เคฌเคธ्เคคिเคฏाँ เคिเคจเคฎें เคเคจเคธंเค्เคฏा เคเคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคเคฎ เคนोเคคी เคนै । เคเคจ เคฌเคธ्เคคिเคฏों เคा เคเคाเคฐ เคोเคा เคนोเคคा เคนै เคคเคฅा เคฏเคนाँ เคชเคฐ เค เคงिเคเคคเคฐ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค เค्เคฐिเคฏाเคเคฒाเคชों เคฎें เคฒเคी เคนोเคคी เคนै । เคฏเคนाँ เคे เคฒोเค เคीเคตเคจ เคฏाเคชเคจ เคे เคฒिเค เคृเคทि, เคชเคถुเคชाเคฒเคจ, เคฎुเคฐ्เคीเคชाเคฒเคจ, เคฎเคเคฒी เคชाเคฒเคจ, เคฒเคเฅी เคाเคเคจा, เคตเคจ्เคฏ เคเคค्เคชाเคฆों เคो เคเคเค्เค ा เคเคฐเคจा เคเคฆि เคाเคฐ्เคฏ เคเคฐเคคे เคนैं।
Rural Settlements:-
Those settlements in which the population is usually small. The size of these settlements is small and most of the population here is engaged in primary activities. The people here do agriculture, animal husbandry, poultry, fish farming, wood cutting, gathering of wild products etc. for their livelihood.
เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคฌเคธ्เคคिเคฏों เคे เคช्เคฐเคฎुเค เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคฎिเคฒเคคे เคนैं :-
The main types of rural settlements are found in the following types:-
1. เคฐैเคिเค เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคฏा เคฐिเคตเคจ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคฏा เคฒुเคฎ्เคฌเคाเคฐ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคธเฅเค เคเคตं เคฐेเคฒเคฎाเคฐ्เค เคे เคिเคจाเคฐे, เคจเคฆिเคฏों เคे เคिเคจाเคฐे, เคธाเคเคฐीเคฏ เคคเคों เคे เคिเคจाเคฐे เคฎिเคฒเคคे เคนैं । เคเคจเคฎें เคฎเคाเคจ เคช्เคฐाเคฏ เคเค เคชंเค्เคคि เคฎें เคนोเคคे เคนैं । เคเคธी เคฌเคธ्เคคिเคฏाँ เคคเคीเคฏ เคเฅीเคธा, เคฆूเคจ เคाเคी – เคเคค्เคคเคฐाเคंเคก, เคคเคฎिเคฒเคจाเคกु เคเคฐ เคुเคเคฐाเคค เคฎें เคฎिเคฒเคคी เคนैं।
1. Linear Model or Ribbon Model or Lumpkar Model:- Such villages are mostly found on the side of any road and railway, along the banks of rivers, sea shores. These houses are usually in a row. Such settlements are found in Coastal Orissa, Doon Valley – Uttarakhand, Tamil Nadu and Gujarat.
2. เคौเค เคชเค्เคी เคฏा เค्เคฐॉเคธ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคौเคฐाเคนे เคे เคाเคฐों เคเคฐ เคฌเคธเคคे เคนैं । เคिเคธ เคชเคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฆिเคถाเคं เคธे เคเคจे เคตाเคฒे เคฐोเฅ เคฎिเคฒเคคे เคนैं।
2. Chowk Patti or Cross Pattern:- Such villages are mostly situated around an intersection. On which the roads coming from different directions meet.
3. T เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคी – เคชॉเคंเค เคชเคฐ เคตिเคเคธिเคค เคนोเคคे เคนैं । เคฏเคน เคเคธा เคธ्เคฅाเคจ เคนोเคคा เคนै เคเคนाँ เคชเคฐ เคฎुเค्เคฏ เคธเฅเค เคธे เค เคจ्เคฏ เคธเฅเค เคเคเคฐ เคฎिเคฒเคคी เคนै ।
3. T pattern:- Such villages are mostly developed at a T-point. It is such a place where other road meets the main road.
4. Y เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคเคธे เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคตिเคเคธिเคค เคนोเคคे เคนैं เคเคนाँ เคธे เคोเค เคฐोเฅ เคฆो เคฆिเคถाเคं เคฎें เคจ्เคฏूเคจ เคोเคฃ เคชเคฐ เคฌंเค เคाเคคा เคนै ।
4. Y pattern:- Such villages are mostly developed at such a place from where a road divides in two directions at an acute angle.
5. เคเคฏเคคाเคाเคฐ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคिเคธी เคจिเคฏोเคिเคค เคเคตं เคธเคฐเคाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคธाเคฏे เคเค เคांเคตों เคฎें เคฎिเคฒเคคे เคนैं।
5. Rectangular pattern:- Such models are found in any planned and settled villages by the government.
6. เคตृเคคाเคाเคฐ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคฎैเคฆाเคจी เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคฎिเคฒเคคे เคนैं เคिเคจเคे เคेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคोเค เคुเคँ, เคคाเคฒाเคฌ, เคฌाเคตเฅी, เคงाเคฐ्เคฎिเค เคธ्เคฅเคฒ เคต เคौเคฐाเคนा เคเคฆि เคนोเคคा เคนै ।
6. Circular pattern:- Villages of such pattern are mostly found in some plain areas, in which there is a well, pond, stepwell, religious place and square etc. in the center.
7. เคคाเคฐเค เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคเคธे เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคธ्เคฅाเคชिเคค เคนोเคคे เคนैं เคเคนाँ เคชเคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฆिเคถाเคं เคธे เค เคจेเค เคฐोเฅ เคिเคธी เคเค เคฌिंเคฆु เคชเคฐ เคเคเคฐ เคฎिเคฒเคคे เคนैं ।
7. Star pattern:- Such villages are mostly established at a place where many roads from different directions meet at any one point.
เค เคฅเคตा (OR)
เคจเคเคฐों เคा เคช्เคฐเคाเคฐ्เคฏाเคค्เคฎเค (Functional) เคตเคฐ्เคीเคเคฐเคฃ :-
เคिเคธी เคจเคเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคिเคฏे เคाเคจे เคตाเคฒे เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคจเคเคฐों เคो เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคญाเคों เคฎें เคฌाँเคा เคा เคธเคเคคा เคนै:-
1. เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคो เคिเคธी เคฆेเคถ เค เคฅเคตा เคฐाเค्เคฏ เคी เคฐाเคเคงाเคจी เคนोเคคे เคนैं । เคैเคธे – เคจเค เคฆिเคฒ्เคฒी, เคंเคกीเคเฅ, เคเคฏเคชुเคฐ เคเคฆि ।
2. เคช्เคฐเคคिเคฐเค्เคทा เคฏा เคธैเคจिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคธेเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เค เคฎ्เคฌाเคฒा เคैंเค, เคนिเคธाเคฐ เคाเคตเคจी ।
3. เคธांเคธ्เคृเคคिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคเคฒा, เคฎเคจोเคฐंเคเคจ เคเคฆि เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคुเคฐूเค्เคทेเคค्เคฐ, เคฒ्เคนाเคธा (เคคिเคฌ्เคฌเคค)।
4. เคถिเค्เคทा เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคถिเค्เคทा เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคฐोเคนเคคเค, เคเค्เคธเฅोเคฐ्เคก, เคैเคฎ्เคฌ्เคฐिเค เคเคฆि ।
5. เคงाเคฐ्เคฎिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคงเคฐ्เคฎ เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคฎเค्เคा, เคนเคฐिเคฆ्เคตाเคฐ, เค เคฎृเคคเคธเคฐ, เคเคเคฐा เคเคฆि ।
6. เคเคจเคจ เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคเคจเคจ เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคेเคคเฅी, เคเคฐिเคฏा, เคฐाเคจीเคंเค เคोเคนाเคจ्เคธเคฌเคฐ्เค ।
7. เคฎเคค्เคธ्เคฏ เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคฎเคเคฒी เคชเคเฅเคจे เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคोเค्เคि, เคชुเคฆ्เคฆुเคेเคฐी เคเคฆि ।
8. เคเคฆ्เคฏोเคिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคเคฆ्เคฏोเคों เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคเคฎเคถेเคฆเคชुเคฐ, เคाเคจเคชुเคฐ, เคชीเคเคฐ्เคธเคฌเคฐ्เค ।
9. เคตिเคคเคฐเคฃ เคेเคจ्เคฆ्เคฐ เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคตเคธ्เคคुเคं เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคเคाเคฆเคชुเคฐ, เคฎेเคฐเค ।
10. เคต्เคฏाเคชाเคฐिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคจ्เคฏूเคฏॉเคฐ्เค, เคตिเคจिเคชेเค, เคฎुंเคฌเค ।
11. เคฎเคจोเคฐंเคเคจ เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏเคตเคฐ्เคงเคจ เคต เคेเคฒเคूเคฆ เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคถिเคฎเคฒा, เคฎเคธूเคฐी, เคเคเคฐा, เคเคฏเคชुเคฐ, เคฆाเคฐ्เคเคฒिंเค, เคोเคตा เคเคฆि ।
12. เคชเคฐिเคตเคนเคจ เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคชเคฐिเคตเคนเคจ เคธुเคตिเคงाเคँ เคฆेเคจे เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคฎुเคเคฒเคธเคฐाเคฏ, เคฎुंเคฌเค ।
13. เคจเคต เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคตिเคाเคธ เคธเคฐเคाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคฏोเคिเคค เคขंเค เคिเคฏा เคाเคคा เคนै । เคैเคธे – เคंเคกीเคเฅ, เคเคฏเคชुเคฐ เคเคฆि ।
Functional classification of cities:-
On the basis of the main work performed by a city, cities can be divided into the following parts:-
1. Administrative cities: - Those cities which are the capital of a country or state. Like – New Delhi, Chandigarh, and Jaipur etc.
2. Defence or military towns: - Those cities whose main work is related to the army.– Ambala Cantt, Hisar Cantonment.
3. Cultural cities: - Those cities whose main work is art, entertainment etc. For example - Kurukshetra, Lhasa (Tibet).
4. Education city:- Those cities whose main work is related to education. For example, Rohtak, Oxford, Cambridge etc.
5. Religious cities: - Those cities whose main work is related to religion. For example, Mecca, Haridwar, Amritsar, Katra etc.
6. Mining Towns :- Those cities whose main work is related to mining. Such as - Khetri, Jharia, Raniganj Johannesburg.
7. Matsya Nagar :- Those cities whose main work is related to fishing. For example - Kochi, Puducherry etc.
8. Industrial cities:- Those cities whose main work is related to industries. - Jamshedpur, Kanpur, Petersburg.
9. Distribution Center Cities :- Those cities whose main work is related to distribution of goods. For example - Azadpur, Meerut.
10. Business Towns:- Those cities whose main work is related to trade. Eg - New York, Winnipeg, Mumbai.
11. Recreational city:- Those cities whose main work is related to health promotion and sports. For example – Shimla, Mussoorie, Agra, Jaipur, Darjeeling, Goa etc.
12. Transport towns:- Those cities whose main work is related to providing transport facilities. Eg - Mughalsarai, Mumbai.
13. New Towns :- Those cities whose development is done in a planned manner by the government. Like – Chandigarh, Jaipur etc.
(a) เคเคฏเคคाเคाเคฐ (b) เคฐेเคिเค (c) เคค्เคฐिเคोเคฃीเคฏ (d) เคคाเคฐเค (a) rectangular (b) linear (c) triangular (d) Star - like
Ans. (b) เคฐेเคिเค (b) Linear
2) 2017 เคฎें เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคिเคคเคจे เคฎेเคा เคธिเคी เคฅे? How many mega cities were there in the world in 2017? (1)
(a) 20 (b) 22 (c) 24 (d) 31
Ans. (d) 31
3) เคเค्เคฒू เคिเคจ เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคชाเค เคाเคคे เคนैं? In which areas are igloos found? (1)
(a) เคुंเคก्เคฐा (b) เคธเคตाเคจा (c) เคธेเคฒ्เคตाเคธ (d) เคธ्เคेเคชीเค (a) Tundra (b) Savanna (c) Selvas (d) Steppes
Ans. (a) เคुंเคก्เคฐा (a) Tundra
4) เคตाเคฒ्เคเคฐ เคฌเคฐเคฒी เค्เคฐिเฅिเคจ เคจे เคिเคธ เคฐाเคเคงाเคจी เคถเคนเคฐ เคी เคฏोเคเคจा เคฌเคจाเค เคฅी?
Which capital city was planned by Walter Burley Griffin? (1)
(a) เคฒंเคฆเคจ (b) เคंเคกीเคเคข़ (c) เคฎाเคธ्เคो (d) เคैเคจเคฌเคฐा (a) London (b) Chandigarh (c) Moscow (d) Canberra
Ans. (d) เคैเคจเคฌเคฐा (d) Canberra
5) เค्เคฐीเค เคถเคฌ्เคฆ ‘เคฎेเคाเคฒोเคชोเคฒिเคธ’ เคो เคिเคธเคจे เคฒोเคเคช्เคฐिเคฏ เคฌเคจाเคฏा? Who popularized the Greek word 'megalopolis'? (1)
(a) เคตाเคฒ्เคเคฐ เคฌเคฐเคฒी เค्เคฐिเฅिเคจ (b) เคชैเค्เคฐिเค เคिเคกिเค (c) เคीเคจ เคोเคเคฎेเคจ (d) เคฒुเคเคธ เคฎเคฎเคซोเคฐ्เคก
(a) Walter Burley Griffin (b) Patrick Giddies (c) Jean Gottman (d) Lewis Mumford
Ans. (c) เคीเคจ เคोเคเคฎेเคจ (c) Jean Gottman
เคจोเค - ‘เคฎेเคाเคฒोเคชोเคฒिเคธ’ เคถเคฌ्เคฆ เคा เคธเคฌเคธे เคชเคนเคฒे เคช्เคฐเคฏोเค เคीเคจ เคोเคเคฎेเคจ เคจे 1957 เคฎें เคिเคฏा เคฅा।
Note - 'megalopolis' term was first used by Jean Gottmann in 1957.
6) ___________ เคช्เคฐเคฎुเค เคถเคนเคฐों เคे เคเคธเคชाเคธ เคตिเคเคธिเคค เคนोเคคे เคนैं เคเคนां เคธे เคนเคाเคฐों เคฒोเค เคฐोเคाเคจा เคถเคนเคฐों เคฎें เค เคชเคจे เคाเคฐ्เคฏเคธ्เคฅเคฒ เคชเคฐ เคเคคे เคนैं। ___________ develop around major cities from where thousands of people commute daily to their workplaces in cities. (1)
Ans. เคเคชเคจเคเคฐ (Suburb)
7) 10 เคฒाเค เคธे เคเคฎ เคเคฌाเคฆी เคตाเคฒे เคถเคนเคฐ เคो เคฎिเคฒिเคฏเคจ เคถเคนเคฐ เคเคนा เคाเคคा เคนै। (เคธเคค्เคฏ / เค เคธเคค्เคฏ)
A city with a population of less than one million is called a million city. (True / false) (1)
Ans. เค เคธเคค्เคฏ (false)
8) เคตिเคถ्เคต เคे เคฎเคนाเคจเคเคฐीเคฏ เคจเคเคฐों เคे เคोเค เคฆो เคเคฆाเคนเคฐเคฃ เคฆीเคिเค।
Give any two examples of metropolitan cities of the world. (1)
Ans. เคฒंเคฆเคจ, เคोเคिเคฏो, เคฎुंเคฌเค, เคฆिเคฒ्เคฒी, เคैเคจเคฌเคฐा เคเคฆि (เคोเค เคฆो) London, Tokyo, Mumbai, Delhi, Canberra etc. (any two)
9) เค เคฆीเคธ เค เคฌाเคฌा เคिเคธ เคฆेเคถ เคी เคฐाเคเคงाเคจी เคนै? Addis Ababa is the capital of which country? (1)
Ans. เคเคฅोเคชिเคฏा (Ethiopia)
10)เคฏूเคเคจเคกीเคชी เคी ‘เคถเคนเคฐी เคฐเคฃเคจीเคคिเคฏों’ เคे เคนिเคธ्เคธे เคे เคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคฎुเค เคช्เคฐाเคฅเคฎिเคเคคा เคตाเคฒे เค्เคทेเคค्เคฐ เคौเคจ เคธे เคนैं?
What are the key priority areas as part of UNDP's 'Urban Strategies'? (2)
Ans. เคธंเคฏुเค्เคค เคฐाเคท्เค्เคฐ เคตिเคाเคธ เคाเคฐ्เคฏเค्เคฐเคฎ (UNDP) เคจे เคถเคนเคฐों เคे เคตिเคाเคธ เคे เคฒिเค เคจเคเคฐीเคฏ เคธाเคฎเคฐिเคी เคฌเคจाเค เคนै। เคिเคธเคी เคตिเคถेเคทเคคाเคँ เคเคธ เคช्เคฐเคाเคฐ เคนैं :-
1. เคถเคนเคฐी เคจिเคฐ्เคงเคจों เคे เคฒिเค เคเคฐ เค เคงिเค เคฎเคाเคจ เคฌเคจाเคจा ।
2. เคธเคญी เคถเคนเคฐिเคฏों เคे เคฒिเค เคเคงुเคจिเค เคฎूเคฒเคญूเคค เคธुเคตिเคงाเคँ เคเคชเคฒเคฌ्เคง เคเคฐाเคจा ।
3. เคฌुเคจिเคฏाเคฆी เคธुเคตिเคงाเคं เคเคฐ เคธเคฐเคाเคฐी เคธुเคตिเคงाเคं เคคเค เคฎเคนिเคฒाเคं เคी เคชเคนुँเค เคฎें เคธुเคงाเคฐ เคเคฐเคจा ।
4. เคชเคฐिเคตเคนเคจ เคต เคธंเคाเคฐ เคे เคธाเคงเคจों เคो เคฌเฅाเคจा ।
5. เคตाเคฏु เคช्เคฐเคฆूเคทเคฃ เคो เคเคฎ เคเคฐเคจा ।
The United Nations Development Program (UNDP) has formulated an urban strategy for the development of cities. Whose features are as follows:-
1. Build more houses for the urban poor.
2. To provide modern basic facilities to all the urbanites.
3. To improve women's access to basic facilities and government facilities.
4. To increase the means of transport and communication.
5. Reducing air pollution.
11)เคธाเคเค เคเคฐ เคธ्เคฅिเคคि เคे เคฌीเค เค ंเคคเคฐ เคเคฐें। Distinguish between site and situation. (2)
Ans. เคธ्เคฅाเคจ (เคธाเคเค) เคा เคธंเคฌंเคง เคเคธ เคญू เคญाเค เคธे เคนै เคเคนाँ เคฎाเคจเคต เคธเคฎूเคน เคฌเคธ्เคคी เคฌเคจाเคเคฐ เคฐเคนเคคा เคนै เคคเคฅा เค เคจेเค เคช्เคฐเคाเคฐ เคी เคเคฐ्เคฅिเค เคเคตं เคीเคตเคจोเคชเคฏोเคी เค्เคฐिเคฏाเคเคฒाเคช เคเคฐเคคे เคนैं, เคเคฌเคि เคธ्เคฅिเคคि (เคธिเคुเคเคถเคจ) เคा เคธंเคฌंเคง เคเคจ เคญौเคोเคฒिเค เคฆเคถाเคं เคต เคชเคฐ्เคฏाเคตเคฐเคฃ เคฆเคถाเคं เคธे เคนै เคो เคिเคธी เคฌเคธ्เคคी เคो เคช्เคฐเคญाเคตिเคค เคเคฐเคคे เคนैं।
Location refers to the area of land where human groups live in settlements and perform a variety of economic and subsistence activities, while situation is related to the geographical conditions and environmental conditions that affect a settlement.
12)เคตिเคถ्เคต เคฎाเคจเคिเคค्เคฐ เคชเคฐ เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคจเคเคฐों เคो เคฆเคฐ्เคถाเคเค – Show the following cities on the world map: (2)
(a) เคोเค्เคฏो (b) เคैเคจเคฌเคฐा (c) เคจ्เคฏूเคฏॉเคฐ्เค (d) เคฎाเคธ्เคो (a) Tokyo (b) Canberra (c) New York (d) Moscow
Ans.
13)เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคฌเคธ्เคคिเคฏों เค्เคฏा เคนै? เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคฌเคธ्เคคी เคช्เคฐเคคिเคฐूเคชों เคा เคเคจเคे เคฐूเคชों เคเคฐ เคเคृเคคिเคฏों เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคธंเค्เคทेเคช เคฎें เคตเคฐ्เคฃเคจ เคเคฐें เค เคฅเคตा เคเคชเคฏुเค्เคค เคเคฆाเคนเคฐเคฃों เคे เคธाเคฅ เคจเคเคฐों เคे เคช्เคฐเคाเคฐ्เคฏाเคค्เคฎเค เคตเคฐ्เคीเคเคฐเคฃ เคा เคธंเค्เคทेเคช เคฎें เคตเคฐ्เคฃเคจ เคीเคिเค। What is rural settlements? Briefly describe the rural settlement patterns on the basis of their forms and shapes or briefly describe the functional classification of cities with suitable examples. (5)
Ans. เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคฌเคธ्เคคिเคฏाँ :-
เคตे เคฌเคธ्เคคिเคฏाँ เคिเคจเคฎें เคเคจเคธंเค्เคฏा เคเคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคเคฎ เคนोเคคी เคนै । เคเคจ เคฌเคธ्เคคिเคฏों เคा เคเคाเคฐ เคोเคा เคนोเคคा เคนै เคคเคฅा เคฏเคนाँ เคชเคฐ เค เคงिเคเคคเคฐ เคเคจเคธंเค्เคฏा เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค เค्เคฐिเคฏाเคเคฒाเคชों เคฎें เคฒเคी เคนोเคคी เคนै । เคฏเคนाँ เคे เคฒोเค เคीเคตเคจ เคฏाเคชเคจ เคे เคฒिเค เคृเคทि, เคชเคถुเคชाเคฒเคจ, เคฎुเคฐ्เคीเคชाเคฒเคจ, เคฎเคเคฒी เคชाเคฒเคจ, เคฒเคเฅी เคाเคเคจा, เคตเคจ्เคฏ เคเคค्เคชाเคฆों เคो เคเคเค्เค ा เคเคฐเคจा เคเคฆि เคाเคฐ्เคฏ เคเคฐเคคे เคนैं।
Rural Settlements:-
Those settlements in which the population is usually small. The size of these settlements is small and most of the population here is engaged in primary activities. The people here do agriculture, animal husbandry, poultry, fish farming, wood cutting, gathering of wild products etc. for their livelihood.
เค्เคฐाเคฎीเคฃ เคฌเคธ्เคคिเคฏों เคे เคช्เคฐเคฎुเค เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคช्เคฐเคाเคฐ เคे เคฎिเคฒเคคे เคนैं :-
The main types of rural settlements are found in the following types:-
1. เคฐैเคिเค เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคฏा เคฐिเคตเคจ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคฏा เคฒुเคฎ्เคฌเคाเคฐ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคธเฅเค เคเคตं เคฐेเคฒเคฎाเคฐ्เค เคे เคिเคจाเคฐे, เคจเคฆिเคฏों เคे เคिเคจाเคฐे, เคธाเคเคฐीเคฏ เคคเคों เคे เคिเคจाเคฐे เคฎिเคฒเคคे เคนैं । เคเคจเคฎें เคฎเคाเคจ เคช्เคฐाเคฏ เคเค เคชंเค्เคคि เคฎें เคนोเคคे เคนैं । เคเคธी เคฌเคธ्เคคिเคฏाँ เคคเคीเคฏ เคเฅीเคธा, เคฆूเคจ เคाเคी – เคเคค्เคคเคฐाเคंเคก, เคคเคฎिเคฒเคจाเคกु เคเคฐ เคुเคเคฐाเคค เคฎें เคฎिเคฒเคคी เคนैं।
1. Linear Model or Ribbon Model or Lumpkar Model:- Such villages are mostly found on the side of any road and railway, along the banks of rivers, sea shores. These houses are usually in a row. Such settlements are found in Coastal Orissa, Doon Valley – Uttarakhand, Tamil Nadu and Gujarat.
2. เคौเค เคชเค्เคी เคฏा เค्เคฐॉเคธ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคौเคฐाเคนे เคे เคाเคฐों เคเคฐ เคฌเคธเคคे เคนैं । เคिเคธ เคชเคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฆिเคถाเคं เคธे เคเคจे เคตाเคฒे เคฐोเฅ เคฎिเคฒเคคे เคนैं।
2. Chowk Patti or Cross Pattern:- Such villages are mostly situated around an intersection. On which the roads coming from different directions meet.
3. T เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคी – เคชॉเคंเค เคชเคฐ เคตिเคเคธिเคค เคนोเคคे เคนैं । เคฏเคน เคเคธा เคธ्เคฅाเคจ เคนोเคคा เคนै เคเคนाँ เคชเคฐ เคฎुเค्เคฏ เคธเฅเค เคธे เค เคจ्เคฏ เคธเฅเค เคเคเคฐ เคฎिเคฒเคคी เคนै ।
3. T pattern:- Such villages are mostly developed at a T-point. It is such a place where other road meets the main road.
4. Y เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคเคธे เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคตिเคเคธिเคค เคนोเคคे เคนैं เคเคนाँ เคธे เคोเค เคฐोเฅ เคฆो เคฆिเคถाเคं เคฎें เคจ्เคฏूเคจ เคोเคฃ เคชเคฐ เคฌंเค เคाเคคा เคนै ।
4. Y pattern:- Such villages are mostly developed at such a place from where a road divides in two directions at an acute angle.
5. เคเคฏเคคाเคाเคฐ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคिเคธी เคจिเคฏोเคिเคค เคเคตं เคธเคฐเคाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคฌเคธाเคฏे เคเค เคांเคตों เคฎें เคฎिเคฒเคคे เคนैं।
5. Rectangular pattern:- Such models are found in any planned and settled villages by the government.
6. เคตृเคคाเคाเคฐ เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช เคे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคฎैเคฆाเคจी เค्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคฎिเคฒเคคे เคนैं เคिเคจเคे เคेंเคฆ्เคฐ เคฎें เคोเค เคुเคँ, เคคाเคฒाเคฌ, เคฌाเคตเฅी, เคงाเคฐ्เคฎिเค เคธ्เคฅเคฒ เคต เคौเคฐाเคนा เคเคฆि เคนोเคคा เคนै ।
6. Circular pattern:- Villages of such pattern are mostly found in some plain areas, in which there is a well, pond, stepwell, religious place and square etc. in the center.
7. เคคाเคฐเค เคช्เคฐเคคिเคฐूเคช :- เคเคธे เคाँเคต เค เคงिเคเคคเคฐ เคिเคธी เคเคธे เคธ्เคฅाเคจ เคชเคฐ เคธ्เคฅाเคชिเคค เคนोเคคे เคนैं เคเคนाँ เคชเคฐ เคตिเคญिเคจ्เคจ เคฆिเคถाเคं เคธे เค เคจेเค เคฐोเฅ เคिเคธी เคเค เคฌिंเคฆु เคชเคฐ เคเคเคฐ เคฎिเคฒเคคे เคนैं ।
7. Star pattern:- Such villages are mostly established at a place where many roads from different directions meet at any one point.
เค เคฅเคตा (OR)
เคจเคเคฐों เคा เคช्เคฐเคाเคฐ्เคฏाเคค्เคฎเค (Functional) เคตเคฐ्เคीเคเคฐเคฃ :-
เคिเคธी เคจเคเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคिเคฏे เคाเคจे เคตाเคฒे เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคे เคเคงाเคฐ เคชเคฐ เคจเคเคฐों เคो เคจिเคฎ्เคจเคฒिเคिเคค เคญाเคों เคฎें เคฌाँเคा เคा เคธเคเคคा เคนै:-
1. เคช्เคฐเคถाเคธเคจिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคो เคिเคธी เคฆेเคถ เค เคฅเคตा เคฐाเค्เคฏ เคी เคฐाเคเคงाเคจी เคนोเคคे เคนैं । เคैเคธे – เคจเค เคฆिเคฒ्เคฒी, เคंเคกीเคเฅ, เคเคฏเคชुเคฐ เคเคฆि ।
2. เคช्เคฐเคคिเคฐเค्เคทा เคฏा เคธैเคจिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคธेเคจा เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เค เคฎ्เคฌाเคฒा เคैंเค, เคนिเคธाเคฐ เคाเคตเคจी ।
3. เคธांเคธ्เคृเคคिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคเคฒा, เคฎเคจोเคฐंเคเคจ เคเคฆि เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคुเคฐूเค्เคทेเคค्เคฐ, เคฒ्เคนाเคธा (เคคिเคฌ्เคฌเคค)।
4. เคถिเค्เคทा เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคถिเค्เคทा เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคฐोเคนเคคเค, เคเค्เคธเฅोเคฐ्เคก, เคैเคฎ्เคฌ्เคฐिเค เคเคฆि ।
5. เคงाเคฐ्เคฎिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคงเคฐ्เคฎ เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคฎเค्เคा, เคนเคฐिเคฆ्เคตाเคฐ, เค เคฎृเคคเคธเคฐ, เคเคเคฐा เคเคฆि ।
6. เคเคจเคจ เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคเคจเคจ เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคेเคคเฅी, เคเคฐिเคฏा, เคฐाเคจीเคंเค เคोเคนाเคจ्เคธเคฌเคฐ्เค ।
7. เคฎเคค्เคธ्เคฏ เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคฎเคเคฒी เคชเคเฅเคจे เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคोเค्เคि, เคชुเคฆ्เคฆुเคेเคฐी เคเคฆि ।
8. เคเคฆ्เคฏोเคिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคเคฆ्เคฏोเคों เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคเคฎเคถेเคฆเคชुเคฐ, เคाเคจเคชुเคฐ, เคชीเคเคฐ्เคธเคฌเคฐ्เค ।
9. เคตिเคคเคฐเคฃ เคेเคจ्เคฆ्เคฐ เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคตเคธ्เคคुเคं เคे เคตिเคคเคฐเคฃ เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคเคाเคฆเคชुเคฐ, เคฎेเคฐเค ।
10. เคต्เคฏाเคชाเคฐिเค เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคจ्เคฏूเคฏॉเคฐ्เค, เคตिเคจिเคชेเค, เคฎुंเคฌเค ।
11. เคฎเคจोเคฐंเคเคจ เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคธ्เคตाเคธ्เคฅ्เคฏเคตเคฐ्เคงเคจ เคต เคेเคฒเคूเคฆ เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคถिเคฎเคฒा, เคฎเคธूเคฐी, เคเคเคฐा, เคเคฏเคชुเคฐ, เคฆाเคฐ्เคเคฒिंเค, เคोเคตा เคเคฆि ।
12. เคชเคฐिเคตเคนเคจ เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคฎुเค्เคฏ เคाเคฐ्เคฏ เคชเคฐिเคตเคนเคจ เคธुเคตिเคงाเคँ เคฆेเคจे เคธे เคธเคฎ्เคฌเคจ्เคงिเคค เคนोเคคा เคนै । เคैเคธे – เคฎुเคเคฒเคธเคฐाเคฏ, เคฎुंเคฌเค ।
13. เคจเคต เคจเคเคฐ :- เคตे เคจเคเคฐ เคिเคจเคा เคตिเคाเคธ เคธเคฐเคाเคฐ เคฆ्เคตाเคฐा เคจिเคฏोเคिเคค เคขंเค เคिเคฏा เคाเคคा เคนै । เคैเคธे – เคंเคกीเคเฅ, เคเคฏเคชुเคฐ เคเคฆि ।
Functional classification of cities:-
On the basis of the main work performed by a city, cities can be divided into the following parts:-
1. Administrative cities: - Those cities which are the capital of a country or state. Like – New Delhi, Chandigarh, and Jaipur etc.
2. Defence or military towns: - Those cities whose main work is related to the army.– Ambala Cantt, Hisar Cantonment.
3. Cultural cities: - Those cities whose main work is art, entertainment etc. For example - Kurukshetra, Lhasa (Tibet).
4. Education city:- Those cities whose main work is related to education. For example, Rohtak, Oxford, Cambridge etc.
5. Religious cities: - Those cities whose main work is related to religion. For example, Mecca, Haridwar, Amritsar, Katra etc.
6. Mining Towns :- Those cities whose main work is related to mining. Such as - Khetri, Jharia, Raniganj Johannesburg.
7. Matsya Nagar :- Those cities whose main work is related to fishing. For example - Kochi, Puducherry etc.
8. Industrial cities:- Those cities whose main work is related to industries. - Jamshedpur, Kanpur, Petersburg.
9. Distribution Center Cities :- Those cities whose main work is related to distribution of goods. For example - Azadpur, Meerut.
10. Business Towns:- Those cities whose main work is related to trade. Eg - New York, Winnipeg, Mumbai.
11. Recreational city:- Those cities whose main work is related to health promotion and sports. For example – Shimla, Mussoorie, Agra, Jaipur, Darjeeling, Goa etc.
12. Transport towns:- Those cities whose main work is related to providing transport facilities. Eg - Mughalsarai, Mumbai.
13. New Towns :- Those cities whose development is done in a planned manner by the government. Like – Chandigarh, Jaipur etc.